w rzeczywistości szkolnej Tworzenie – wybór – ewaluacja

Podsumowując rozważania dotyczące tego rozdziału, należy stwierdzić, iż w procesie
dopuszczania do użytku szkolnego programów nauczania najważniejszym dla dyrektora
dokumentem jest podstawa programowa, a zapoznanie się z nią – stanowi konieczny
warunek dokonania prawidłowej oceny dopuszczanego dokumentu. W podstawie programowej
zostały wskazane elementy, które powinny stanowić integralną część programu
nauczania. Nie ma możliwości oceny poprawności dokumentu bez znajomości podstawy
programowej. Dlatego przed rozpoczęciem analizy programu nauczania osoba
kierująca szkołą powinna dokładnie zapoznać się z tym dokumentem oraz odnoszącymi
się do niej komentarzami.
Podstawa programowa
Znaczenie podstawy programowej jest na tyle istotne, iż zanim przejdziemy do
omówienia samego programu nauczania, musimy wpierw przedstawić zasadnicze
elementy tej pierwszej. Jako dokument całościowy, podstawa programowa umożliwia
nam również prześledzenie wymagań (w odniesieniu do celów ogólnych i szczegółowych)
oraz treści na wcześniejszych etapach edukacyjnych. Tworzenie programu
nauczania należy zaczynać od analizy podstawy programowej również dlatego, że poszczególne
jej elementy wyczerpują zakres wymagań, jakie ustawodawca przewidział
dla ucznia w kolejnych etapach edukacyjnych (w zakresie celów kształcenia i wychowania
oraz treści nauczania i osiągnięć ucznia). Z tego też względu omówienie całości
podstawy programowej na szkoleniowej radzie pedagogicznej powinno rozpocząć etap
zmian w szkole.
Jako dokument ułatwiający analizę podstawy programowej posłuży nam Podstawa
programowa z komentarzami. Edukacja historyczna i obywatelska zamieszczona w tomie
4. publikacji przygotowanej przez MEN i znajdującej się we wszystkich bibliotekach
szkolnych.
Paragraf 4, punkt 1.2 Rozporządzenia MEN w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego
programów stwierdza, iż program powinien zawierać szczegółowe cele kształcenia
i wychowania (podpunkt a), treści zgodne z treściami zawartymi w podstawie programowej
kształcenia ogólnego (podpunkt b), oraz założone osiągnięcia ucznia (podpunkt d).
Część wstępna publikacji, o której mowa powyżej, na stronie 20 6 zawiera zarówno
cele ogólne, jak i umiejętności ponadprzedmiotowe, które powinny znaleźć się, zgodnie
z podpunktem a) Rozporządzenia, w programie nauczania. Autor programu, może je,
oczywiście, rozszerzyć w ramach zmian autorskich – ale nie ma prawa zawęzić.
Do najważniejszych umiejętności zdobywanych przez ucznia w trakcie kształcenia
ogólnego na III i IV etapie edukacyjnym należą:
1) czytanie (…);
2) myślenie matematyczne (…);
3) myślenie naukowe (…);
4) umiejętność komunikowania się w języku ojczystym i językach obcych (…);
5) umiejętność sprawnego posługiwania się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi;
6) umiejętność wyszukiwania, selekcjonowania i krytycznej analizy informacji;
6
Dla gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej; dla szkoły podstawowej – z niewielką różnicą na stronie 16.
39