w rzeczywistości szkolnej Tworzenie – wybór – ewaluacja

‣ aktywizujące (co nie znaczy, że metody podające są niedopuszczalne)
Nauczycielowi wydaje się, że wie mnóstwo rzeczy,
które stara się wtłoczyć uczniom do głowy.
Filozof próbuje znaleźć odpowiedź na pytanie wspólnie z uczniami.
(Jostein Gaarder, Świat Zofii)
Nowa podstawa, nowy typ ucznia, który trafia do szkoły, wymaga zmiany sposobu
nauczania. Zmiana ta nie jest trudna dla ucznia. Trudniej przyzwyczaić się do niej nauczycielom,
którzy świadomie muszą zrezygnować ze swej dominującej roli (wcześniej
nauczyciel był jak solista występujący przed klasą – widownią, teraz ma być dyrygentem
klasy – orkiestry symfonicznej, złożonej z wielu sekcji instrumentów).
Nauczyciel słucha i obserwuje, jest koordynatorem, pomaga wyjaśniać wątpliwości,
ale nie podaje gotowych rozwiązań. Cała klasa staje się wspólnotą badawczą. Najlepszy
nauczyciel to ten, który pomoże uczniowi dojść do celu, ale nie poda mu gotowego
rozwiązania.
‣ kształcące umiejętności ponadprzedmiotowe, w tym umiejętność współpracy w zespole
Sztuka nauczania jest sztuką wspólnego odkrywania.
(Mark van Doren)
Współczesny rynek pracy potrzebuje ludzi myślących i pracujących twórczo oraz
potrafiących współpracować z innymi. Wykształcenie tych umiejętności wymaga innego
sposobu prowadzenia lekcji, innego stylu nauczania oraz innej formy sprawdzania
i oceniania umiejętności i wiedzy uczniów.
Przeprowadzone w Polsce badania ujawniły fakt zdumiewający: 80 procent słów wypowiadanych
przeciętnie w czasie każdej lekcji pada z ust nauczyciela. Jak to zmienić? Między
innymi poprzez uczenie się w małych grupach – to sposób na uruchomienie różnorodnych
procesów komunikacyjnych. Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, przedstawiają
własne idee, pomysły rozwiązywania problemów, negocjują stanowiska. Najważniejsze, że
nie są już biernymi słuchaczami i obserwatorami – stają się samodzielni i aktywni.
Uczenie się w małych grupach poprzez działanie opiera się na trzech założeniach:
• najlepiej uczymy się wtedy, gdy jesteśmy włączeni w przeżycie dostarczające nauki,
• wiedzę najlepiej odkrywamy samodzielnie,
• uczymy się z zapałem, jeśli mamy możliwość wyboru celu i sposobu nauki.
Wszystkie powyższe kryteria spełnia np. metoda projektu.
‣ przydatne i użyteczne
Mózg działa dychotomicznie na zasadzie: znane – nieznane, przydatne – nieprzydatne.
To oczywiste, że bardziej dla niego atrakcyjne będzie to, co nowe, a przede wszystkim,
z jego punktu widzenia, przydatne. Nie można więc ucznia zmusić do uczenia, to on sam,
a właściwie jego mózg, musi znaleźć argumenty za tym, by zajmować się danym tekstem,
zadaniem, dziedziną... Nielubiane przez nauczycieli pytanie: „po co się tego uczymy?”,
czyli pytanie o sens i przydatność uczenia się określonych zagadnień, urasta dziś do
rangi najważniejszego pytania. Jeśli nauczyciel znajdzie na nie odpowiedź zadawalającą
uczniów, będzie znaczyło, że wykonał kawał dobrej roboty z zakresu motywowania
71