w rzeczywistości szkolnej Tworzenie – wybór – ewaluacja

O publikacji
Celem niniejszej publikacji jest przybliżenie nauczycielom aktualnych kwestii związanych
z programami nauczania i ich funkcjonowaniem w szkole. Autorzy starali się
szeroko, wielostronnie przedstawić tematykę, uwzględniając zarówno aspekty teoretyczne,
jak i praktyczne.
Materiał ten, w trakcie opracowywania przez zespół autorów, roboczo określany był mianem
„poradnika”, co miało podkreślać jego funkcjonalny charakter. Rozporządzenia, stanowiące
kontekst nowej podstawy programowej kształcenia ogólnego sukcesywnie wchodzącej
do szkół, uczyniły program nauczania wyrazem autonomii szkoły, a tym samym delegowały
kompetencję jego tworzenia na nauczyciela pracującego w określonym środowisku
i uwzględniającego potrzeby konkretnych uczniów. Ta sytuacja postawiła nowe zadania
przez nauczycielami, na których obecnie spoczywa odpowiedzialność za dobór wdrażanych
programów. Stąd – pomysł poradnika dotyczącego tej materii, tzn. publikacji, która miałaby
dla szerokiego grona nauczycieli stanowić praktyczną pomoc w realizacji owych zadań.
W wyniku konsultacji z nauczycielami i dyrektorami szkół – między innymi uczestnikami
szkoleń organizowanych przez ORE – wyłaniały się kolejne aspekty, które taka publikacja
powinna uwzględniać. Przede wszystkim zarysowała się konieczność uwzględnienia
różnych perspektyw oglądu podejmowanej problematyki: nauczyciela będącego twórcą
oryginalnego, własnego programu oraz nauczyciela, który nie jest zainteresowany „programopisarstwem”,
a jedynie chce dokonać trafnego wyboru dokumentu programowego
spośród dostępnej oferty. Jeszcze inny punkt widzenia stwarza nowa sytuacja dyrektora
szkoły: bierze on odpowiedzialność za dokument dopuszczany do realizacji we własnej
placówce, nie będąc najczęściej specjalistą w zakresie przedmiotu, którego ów program
dotyczy. Okazało się też, jak bardzo różne są potrzeby i oczekiwania dydaktyków, zarówno
tych, którzy chcą tworzyć programy własne, jak i tych, którzy chcą wybierać materiały
istniejące, ewentualnie je modyfikując. Liczna grupa nauczycieli różnych przedmiotów
zainteresowana była uzyskaniem konkretnego, bardzo praktycznego materiału, pokazującego,
jak „krok po kroku” stworzyć dobry materiał programowy. Nie brakowało jednak
głosów, iż pisanie programu jest domeną myślenia twórczego i nie da się ująć w sztywne
procedury ani algorytmy – i że wartościowe byłoby zarysowanie szerszego spojrzenia
na podejmowaną tematykę. Powszechnie zgłaszana była potrzeba uzyskania przykładów
rozwiązań i materiałów, jeśli nie wzorcowych (skoro w materii tak zróżnicowanej nie
może być wzorców idealnych i absolutnych), to przynajmniej będących punktem wyjścia
do dyskusji w trakcie pracy nad programem nauczania w konkretnej placówce.
W ten sposób wyłoniła się koncepcja naszego poradnika, który nie stanowi publikacji
zwartej, lecz pozostaje zestawem artykułów autonomicznych. Zachęcając
do lektury całości, jednocześnie adresujemy każdą z pozycji – jako odrębny tekst
– do odbiorcy zainteresowanego konkretnym ujęciem.
Z powyższego względu pewne zagadnienia powtarzają się w kolejnych tekstach,
jako komponenty określonego ujęcia omawianej materii. Do takich kwestii należą m.in.
omówienia podstawy prawnej nowego umocowania programu nauczania w szkole czy
komentarze do podstawy programowej kształcenia ogólnego – jako dokumentu fundamentalnego.
Czytelników nie powinno dziwić powracanie tych zagadnień w poszczególnych
artykułach, których autorzy chcieli przedstawić swoje ujęcia w sposób komplementarny.
7