w rzeczywistości szkolnej Tworzenie – wybór – ewaluacja

Uczeń chce się w szkole czuć bezpiecznie. Wiedzieć, że otaczający go ludzie darzą go sympatią
i zaufaniem, że może wobec nich otwarcie mówić o swoich odczuciach i kłopotach, że w razie
potrzeby otrzyma konieczne mu wsparcie. Czuć się wartościowym, zdolnym, akceptowanym
[...], osiągać sukcesy i dzielić się radością z innymi.
Uczeń pragnie [...] uczestniczyć we wspólnych działaniach i przeżywać satysfakcję z pełnionych
ról. Mieć poczucie przynależności do grupy i nawiązywać przyjaźnie [...]. Angażować się
w sprawy ważne i mieć przekonanie, że jego bycie w grupie jest użyteczne i sensowne.
I wreszcie uczeń, będący w okresie intensywnego rozwoju, chce odkrywać swoje możliwości,
odczuwać satysfakcję ze zdobywania wiedzy. Ma prawo podkreślać własną tożsamość i odrębność,
przeżywać radości z poszukiwania artystycznych form wyrazu dla swoich myśli i uczuć.
Potrzebuje swobody, niezależności i kierowania swoim życiem według własnego programu. 7
A potem, zgodnie z preferencjami nauczyciela, a przede wszystkim potrzebami
uczniów i ich możliwościami percepcyjnymi, w tym rozdziale powinien znaleźć się opis
sposobu uczenia z przykładami metod, technik i form pracy, które można scharakteryzować
za pomocą następujących określeń: 7
‣ pomagające zrealizować zapisane w podstawie cele i treści
Motywacja i wydajność błyskawicznie wzrastają,
kiedy uczniowie osiągają wyznaczone cele. (Bettie Youngs)
Zadaniem wszystkich nauczycieli jest kształcenie umiejętności czytania, mówienia
i pisania. Umiejętność czytania ze zrozumieniem doskonalona jest na tekstach dostosowanych
do możliwości i percepcji uczniów. Sytuacje dydaktyczne tworzy się analogicznie
do sytuacji życiowych, ze szczególnym uwzględnieniem wartości. Powinniśmy
położyć nacisk przede wszystkim na praktyczne kształcenie u naszych uczniów umiejętności
skutecznego komunikowania się w różnych sytuacjach i w różnych formach,
czyli świadomego tworzenia i przekazywania informacji oraz rozumienia przekazywanych
komunikatów (także poprzez mowę ciała).
Niezbędna w realizacji celów jest dobra organizacja lekcji. Jak powinna wyglądać
typowa lekcja? By zainteresować uczniów i skłonić ich do zaangażowania, powinno być
tak, jak u Hitchcocka – najpierw trzęsienie ziemi, a potem jeszcze ciekawiej.
Jeżeli pracujemy z tekstem (a może to być tekst literacki, publicystyczny czy jakikolwiek
inny o charakterze informacyjnym zamieszczony w podręczniku), najlepiej zacząć
od ćwiczenia na dobry początek, czyli zanim przeczytasz. Są to zadania na rozgrzewkę,
by wprowadzić w tematykę lekcji. Uczeń nie zna jeszcze tekstu. Ćwiczenia mają spowodować
chęć jego poznania (przeczytania). Następnie przystępujemy do odczytania
tekstu przy wykorzystaniu technik aktywizujących uczniów. Po zapoznaniu z tekstem
proponujemy uczniom zestaw ćwiczeń i poleceń sprawdzających, czy zrozumieli to, co
przeczytali. Umiejętności odtworzenia treści na poziomie dosłownym i odnajdywania
informacji zawartych bezpośrednio w tekście (explicite) są niezbędne, by pójść dalej,
czyli rozmawiać, dyskutować, piętrzyć problemy i je rozwiązywać, nakłaniać do myślenia
i wychowywać. Nie boję się tego słowa – zadaniem nauczycieli jest wychowanie mądrego,
krytycznego i etycznego człowieka. Mądry tekst daje możliwość, by z uczniami
porozmawiać o tym, co znajduje się „między wierszami” (implicite), a także, co bardzo
7
M. Chomczyńska-Miliszkiewicz, D. Pankowska, Polubić szkołę, Warszawa 1998, s. 8–9.
69