Euskal morfologiaren tratamendu automatikorako tresnak

II. kapitulua
11 .3 .5 Ekarpen bat : jarraitze-klase hedatuak .
11 .3 .5 .1 Deskripzioa
Gure proiektuan morfotaktikari ekiteko garaian tarteko irtenhide hat hartu dugu honako
filosofia honi jarraituz : hasierako eredua ahalik eta gutxien aldatuz un'uncko menpekotasuna
adierazi ahal izatea . Horretarako jarraitze-klase hedatuak proposatzen ditugu (Agirre,
Alegria, et al . 92) . Hitzaren gramatikak dotoreagoak eta ahaltsuagoak badira ere,
proposatutako mekanismoaren alde arazoa ehazteko nahikoa izanik oso mekanismo sinplea
dela argudia daiteke . Hala eta guztiz ere oso interesgarritzat jotzen dugu Alvey-n
proposatutako bidea morfotaktikarengatik baino tratamendu sintaktikoarengatik .
Euskararen morfotaktika nahikoa sinple eta lineala izanda ere urruneko menpekotasuna
izenaz deskribatu dugun fenomenoa agertzen da . Ondoko kapituluan honi hcn'ekiteko tokia
egongo hada ere, hi kasu azalduko dugu orain, proposatutako morfotaktika-sistemaren
aplikazioa adibide hauekin erabiltzearren :
•
Aditz jokatuaren hizkiak . Aditz hauei zenhait aurrizki eta atzizki lot dakieke .
Aurrizkiak ba baldintzazko modema, ba baieztapenekoa eta bait kausala dira .
Atzizkien artean /a konpletiboa eta n erlatihoa ditugu . Aditzak morfema hakar bat
hartzen duenean ez dago arazorik haina aurrizki batzuek dchckatzen dituzte heste
atzizki batzuk . Horrela ba indarrezkoa la-rckin konbinatzea zilegia den hitartean,
ba baldintzazkoa eta bait ezin dira harakin konbinatu .
• Nor-nori-nork nor-nork eta nor-nori motako aditz laguntzaile eta trinkoen eraketa .
Aditz hauetan pertsona herari dagozkion morfema konhizazio haizuk ez dira
zilegiak-singularreko zein pluraleko lehen eta higamenekoak-, eta erroa tartean
egon daitekeenez urruneko menpekotasunaren kasuaren aurrean gaude . Horrela,
nor-nork laguntzaileak orainaldian honako patroi honi jarraitzen dio : nor-
morfemrr+erronkonak-morfema haina nout -na(nor-l .perts-sing) + u(ukan
laguntz_-orainaldia) + t (nork- 1 .perts-sing)-ezinezkoa dat . Gauza hera gertatzen
da hank ( 2 .perts-sing / 2 .perts-sing-mask), itaun (2 .perts-sing / 2 .perts-sing-
mask), nauga (I .parts-sing / I .parts-sing-plu), gaitu( (1 .pcrts-plur /I .parts-sing)
eta heste haizuekin .
Adibide hauek azaldu ondoren, jarraitze-klase hedatuak zertan dautzan aztertzeko
momentua iritsi da . Izenak dioen hazala, .jarraitze-klaseen hedapen bat da eta hedapen
l Egungo ittplernentazioat aditzaren (urinak oso-usurik daude lexikoan arrazoi praktikoak direla eta : hala ere
aipatutakoa jasotzen duen eredu (eurikoa andne dago .
5 6