De Eiwittransitie - Eerste Kamer der Staten-Generaal

schrijft: “It gives a predominant role to consumer preferences when designing and
evaluating alternative protein chains.” 27
Het is ook goed te beseffen dat een strategisch opkoper van patenten en nichepartijen
(niet ongebruikelijk in de wereld van de industrie) evengoed de voortgang kan
blokkeren, net als de invloed van een vleeslobbyist, Kamerfractie of detaillist.
We interpreteren de wens van de opdrachtgever als het richten op beïnvloeding van
de consumentensituatie. Dit kan leiden tot beleid gericht op consumenten maar ook
op zijn vrij ruim op te vatten omgeving.
2.1.5. Historische ontwikkeling: na veel troubles een ingeregeld systeem
Vijver 28 (2005), Bieleman (1992), Aiking (2006) en Jobse-Van Putten (1996) 29 laten
zien hoe na hevige fluctuaties, misstanden en crises in de afgelopen eeuw vraag,
aanbod en regulerende en kennisgenererende structuren op elkaar ingeregeld raken.
De landbouw – en daaronder de eiwitvoorziening - is nu een systeem geworden met
betekenisvolle actoren onder de gehele maatschappelijke vijfhoek 30 . Gaat dit in
transitie, dan leidt dat tot een waterval van interactor-dynamiek.
Lange-termijnhistorie
Sinds mensenheugenis zijn menu’s door heel Europa locatie-afhankelijk. Ze worden
beïnvloed door klimaat, vegetatie, bevolkingsdruk, historische en technische
ontwikkeling, inkomen (en de ermee verbonden religieuze scheidslijnen) 31 , culturele
en politieke verschillen. Traditioneel fluctueert het aandeel vlees en vis in de lokale
menu’s in de tijd en tussen landen. Er blijkt een historisch sterke relatie tussen lokaal
inkomen en dure proteïnebronnen als vlees.
Met de komst van kunstmest en mechanisatie (medio 19 e eeuw), gewasveredeling en
de moderne landbouwwetenschap (eind 19 e eeuw) wijzigt dit voorgoed.
Na 1948
Een intensivering van organisatie en innovatie, de inkomensgroei en de
homogenisering van het Europese menu na 1945 leiden tot een versnelling van die
omslag. Voedselkeuzen zijn niet langer aangewezen op het natuurlijke ritme van de
landbouw en voeding wordt een ‘socio-economisch veld in zichzelf’ met wereldwijde
uitwisseling van ingrediënten. Na de lange aanloop van een eeuw begint het
voedselproductiesysteem te excelleren in opbrengst per hectare.
27 Aiking et al., Sustainable Protein Production and consumption: Pigs or Peas?, Springer,
Dordrecht, 2006, p 8
28 Vijver M., Protein politics, TU Twente, 2005
29 Jobse-Van Putten J., Eenvoudig maar voedzaam, tweede druk, SUN, Nijmegen, 1996
30 Bedrijfsleven, overheid, kennis & advies, consumenten en intermediairs
31 Aiking et al., 2006, p 12
25