De Eiwittransitie - Eerste Kamer der Staten-Generaal

situatie, middels coalities, experimenten en opschalingen. Blíjven de strijdende visies
echter een eiwittransitie remmen, dan zouden de auteurs tenminste de innovatievisie
willen steunen, zij het met het alternatief in het achterhoofd in tijden van reflectie.
2.1.7. Goed en slecht vlees. Goede en slechte alternatieven
Velen stellen een verschuiving van vlees naar vleesloos eiwit voor. Gangbaar is
inderdaad het beeld dat voedingspatronen rijk aan vlees en zuivel een veel hogere
milieulast hebben dan zonder en dat ze een fors deel van de milieubelasting door
huishoudens beslaan 35 . Minder Vlees zou daarmee centraal komen te staan als doel
van beleid. Ook hier past echter reflectie, want resultaten van Blonk’s
parallelproject 36 nopen tot nuancering.
Blonk stelt dat de waterscheiding tussen vlees-is-slecht en vegetarisch-is-goed niet
houdbaar is. Vegetarische gerechten bijvoorbeeld waarin zuiveleiwit verwerkt zit
scoren eveneens een hoge milieulast; denk aan kaas en Valess. Maar ook sommige
vissoorten scoren niet best door hun verwerkingsprocessen; bruine bonen door hun
blikje. Het is, aldus Blonk, uit klimaatoogpunt zinvol onderscheid te maken tussen
soorten vlees, land van herkomst, bereidings- en verpakkingswijze, en zuivel mag als
categorie zeker niet uit het oog worden verloren.
Het verschil tussen vleessoorten komt ook in onze eigen sessies naar boven. Het
resulteert voor sommigen in het advies te gaan denken in ‘kip-equivalenten’ als
communiceerbare maat voor klimaatlast per menuvariant.
35 Sinds de jaren zeventig voeren wetenschappers bewijs aan voor deze gedachte Vringer, K.
and K. Blok (1995). "The direct and indirect energy requirements of households in the Netherlands."
Energy Policy: 17, Fresco, L. O. R., R. (1997). Keeping World Food Security on the Agenda:
Implications for the United Nations and the CGIAR. Issues in Agriculture, Consultative Group on
International Agricultural Research: 22, Goodland, R. (1997). "Environmental sustainability in
agriculture: diet matters." Ecological Economics 23: 11, Carlsson-Kanyama, A. (1998). "Climate change
and dietary choices - how can emissions of greenhouse gases from food consumption be reduced?"
Food Policy 23(3/4): 15, Gerbens-Leenes, P. W. (1999). Indirecte ruimte- en energiebeslag van de
Nederlandse voedselconsumptie. Groningen, Centrum voor Energie en Milieu (IVEM), Kramer, K. J., H.
C. Moll, et al. (1999). "Greenhouse gas emissions related to Dutch food consumption." Energy
Policy(13): 203, Kramer, K. J. (2000). Food matters. On reducing energy use and greenhouse gas
emissions from household food consumption. Groningen, Centrum voor Energie en Milieu (IVEM),
Gerbens-Leenes, P. W., S. Nonhebel, et al. (2002). "A method to determine land requirements relating
to food consumption patterns." Agriculture, Ecosystems and Environment 90: 5, Falkena, H. J., H. C.
Moll, et al. (2003). Household metabolism in Groningen. Dutch national report. Groningen, Centrum voor
Energie en Milieu (IVEM), Nierenberg, D. (2005). Meat production and consumption rise. Vital Signs
2005. The trends that are shaping our future. L. Starke, World Watch Institute.. Recente steun vormt de
publicatie van de VN/FAO Steinfeld, H., P. Gerber, et al. (2006). Livestock’s long shadow.
Environmental issues and options. Rome, FAO. die stelt dat de veehouderij wereldwijd goed is voor
achttien procent van de broeikasgassen (CO2-eq.) en daarmee een aandeel levert in het
klimaatprobleem dat vergelijkbaar is met de transportsector (SOW-VU, 2006)
36 Blonk Milieu-Advies, Gouda, tussenpresentatie voor ministerie van VROM, juni 2008
28