De Eiwittransitie - Eerste Kamer der Staten-Generaal
De Eiwittransitie - Eerste Kamer der Staten-Generaal
De Eiwittransitie - Eerste Kamer der Staten-Generaal
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Bijlage 9: Basisbegrippen transitiekunde & transitiemanagement<br />
Transities<br />
Een transitie is een structurele veran<strong>der</strong>ing in de structuur, cultuur en werkwijze van<br />
een deel van de maatschappij. Ze is het resultaat van op elkaar inwerkende<br />
ontwikkelingen op gebieden als economie, cultuur, technologie, instituties en natuur<br />
en milieu. Bij transities of maatschappelijke transformaties, gaan basiswaarden van<br />
een systeem op de helling: een veran<strong>der</strong>ing in de structuur (institutionele<br />
hervorming), cultuur (mentale omslag) en werkwijze (praktische handelingen). Het<br />
zijn geleidelijke veran<strong>der</strong>ingen als je er middenin staat, maar van buitenaf neem je<br />
een versnelling van het veran<strong>der</strong>ingsproces waar. Niettemin zijn het processen die<br />
lange tijd vergen – ten minste één generatie en soms zelfs langer - omdat grenzen,<br />
belemmeringen en barrières moeten worden geslecht en het overwinnen van die<br />
weerstanden vergt veel tijd en energie. Een voorbeeld van een sector in transitie is<br />
het Ne<strong>der</strong>landse waterbeheer. Kort gezegd veran<strong>der</strong>t dat sinds de jaren ’70 van een<br />
‘controle en beheersen via technologie’-paradigma naar een ‘adaptatie en anticipatie<br />
via de ruimte’-paradigma. Bedijken, pompen en bemalen hebben plaats gemaakt voor<br />
waterberging en rivierverbreding (Brugge, Rotmans, and Loorbach 2005). Hierachter<br />
schuilt een denkomslag van water als technisch probleem naar water als<br />
maatschappelijk vraagstuk (‘van water keren naar water accommo<strong>der</strong>en’). <strong>De</strong><br />
hervormingen beslaan zowel harde, infrastructurele gebieden, als institutionele en<br />
politiek-bestuurlijke.<br />
Veel transities kunnen worden opgedeeld in vier opeenvolgende fasen: (i)<br />
Consistency<br />
Voorontwikkeling<br />
Take-off<br />
voorontwikkeling, waarin het dynamisch evenwicht tussen systeem en zijn omgeving<br />
manco’s vertoont, maar het systeem nog niet zichtbaar veran<strong>der</strong>t; (ii) take-off, waarin<br />
het structureel veran<strong>der</strong>ingsproces goed op gang komt en de systeemdoorbraak zich<br />
aftekent; (iii) versnelling, waarin structurele veran<strong>der</strong>ingen duidelijk zichtbaar<br />
97<br />
Versnelling<br />
Stabilisatie<br />
Time
Change language