De Eiwittransitie - Eerste Kamer der Staten-Generaal

aan mobiliteit op verschillende manieren vervullen), maar met de opmars van e-mail
werd faxen overbodig, en met de mobiele telefoon de semafoon. Een voorbeeld van
een ‘drukkende niche’ in Zorg is het concept “Buurtzorg”, dat een omvang begint te
krijgen waarin het marktaandelen bedreigt.
De druk vanuit niches op het eiwitregime is misschien nog wel het meest zichtbaar in
de supermarkt: bij sommige winkels nemen de 'alternatieve' producten maar liefst
een kwart van de schapruimte voor vers vlees in 72 . Sommige koffiezaken bieden
inmiddels de optie om je latte of cappuccino met soja- in plaats van koemelk te
drinken. We zien geen toename in het aandeel vegetariërs of veganisten, maar wel dat
“part-time vegetarisme” een begrip is geworden.
zie bijvoorbeeld de recente studie door Deloitte:
http://www.deloitte.com/dtt/cda/doc/content/nl_nl_CB_Consumentenonderzoek2008_DELOITTE.pdf
We observeren reacties van het regime op pressure. Een voorbeeld uit het systeem
van eiwitproductie is Campina’s eigen strategie voor duurzame ontwikkeling: “nieuwe
melk”. Het gaat hier om melk die puur wordt aangeboden (dus niet als bewerkte
zuivel). Zeshonderd van de 6.000 Campina-boeren produceren melk op een wijze die
anders is in de zin van: gebruik duurzame soja; meer weidegang; ‘goede’ vetten.
Overigens wordt op de site van Campina uitsluitend ingegaan op de voordelen van
deze melk voor de gezondheid van de consument.
Bij de bespreking van de niches is een beschouwing van consumentengedrag ook op
zijn plaats: zien we bij individuen kiemen voor verandering? Weliswaar valt af en toe
het woord “part-time vegetariër” (Thieme 2008), of het flitsender “flexitariër”, maar
vooralsnog waken wij ervoor om deze aanduiding van een trend op te vatten als een
reële verandering in gedrag. In een ontwikkelde samenleving schommelt het aandeel
vegetariërs sinds enkele decennia tussen de 2 en de 5%, afhankelijk van de definitie
van vegetariër. De voedselconsumptiepeilingen door TNO laten hierin geen
wezenlijke veranderingen zien (bron: persoonlijke communicatie met Van Dooren,
Voedingscentrum). Van de kant van producenten komen ook geen geluiden die
wijzen op een substantiële afname in vleesconsumptie (PVE 2006) 73 . Al met al geven
de Nederlanders geen aanleiding om te geloven dat een gedragstransitie naar
vegetarisme op handen is. De verandering speelt zich voorlopig alleen af in het
72 Hierbij moet worden aangetekend dat dit niet noodzakelijk de vraag naar deze producten
weerspiegelt: een detaillist kan ervoor kiezen om een product 'een kans te geven' als hij op termijn
betere verkoopcijfers verwacht en het om een product met een aantrekkelijke marge gaat. Ook kan het
pure feit dat een zaak een product voert – bijvoorbeeld biologische producten – een gewenst effect op
het imago hebben. Dit effect overstijgt dan de nadelen van het opofferen van schapruimte aan
slechtlopende producten
73 Waar we wél veranderingen kunnen observeren in het domein voeding, is in termen van de
structuur van maaltijden en menu’s: aardappels-vlees-groente worden vervangen door buitenlands
geïnspireerde gerechten en menu-structuren. En uiteraard wordt er vaker gegeten, en vaker onderweg
gegeten. Deze trend bestaat al enkele jaren en is in zoverre van belang dat de nieuwe
voedselgewoontes in acht kunnen worden genomen bij het ontwerpen van vlees-luwe of
klimaatvriendelijke alternatieve gerechten
60