De Eiwittransitie - Eerste Kamer der Staten-Generaal

men in deze streek een belastingstelsel en eigendomsrechten bezat die 'modern'
aandoen” (de Vries 1979, p. 17) Dit betekende dat de bevoorrechte klassen niet – zoals
elders – over een politiek apparaat beschikten waarmee ze de boeren aan zich konden
onderwerpen. Dit preegde het karakter van de plattelandsgemeenschap in de
kustprovincies: die was relatief “open en individualistisch”.
Vanaf 1850
Door de economische crisis in de jaren '30 komen voedselvoorziening en
boereninkomens in gevaar. De overheid schiet te hulp door productieprijzen aan
regels te binden. Na WOII wordt dit beleid voortgezet (“nooit meer honger”), en door
de oprichting van de EEG nog eens versterkt. Andere maatregelen die de overheid in
die tijd neemt, zijn aanmoedigingen aan het adres van de boeren om uit te breiden en
te mechaniseren.
Na WOII worden in versnelde mate andere systemen dienstbaar gemaakt aan de
landbouw en groeit de sector door naar excellentie (zie ook de sectie over “Factor
Agrarische techniek). Decennia lang is de maatschappelijk/politieke blokvorming een
struikelblok voor hervormingen. Onze voedselvoorziening wordt sterk centraal
geregisseerd.
EU: Common Agricultural Policy & globalisering
Eind jaren vijftig, begin jaren zestig, wordt de basis gelegd voor het Europees
landbouwbeleid. Voedselveiligheid wordt steeds belangrijker, en drukt in
toenemende mate een stempel op hoe voedsel geproduceerd mag wordt, en
geproduceerd wordt. De EU schrijft de wetten voor, en ketens zijn alleen nog
uitvoerend. Ook de globalisering gaat de vorm van ketens meebepalen. Kortom: we
zien een verschuiving van food security naar food safety.
Die Agrarwende
In 2001 (kort na de BSE-crisis) kondigt minister Renate Künast de Agrarwende af:
meer aandacht voor bescherming van consumenten, voor biologische landbouw, en
voor dierenwelzijn. Een voor Europese landbouwpolitieke begrippen ongekende
omslag. In Nederland beleeft bio een korte opleving.
Tot zover de invloed van de overheid op de landbouw. Pogingen om
voedselgewoontes direct te beïnvloeden zijn van recenter datum: de eerste
uitgebreide pogingen om te informeren en te onderwijzen over gezonde en
verantwoorde bereiding van voedsel werden ondernomen in de jaren dertig van de
20ste eeuw. Deze pogingen waren gericht op de moeders van arme gezinnen (den
Hartog 2001). Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de voorloper van het huidige
Voedingscentrum opgericht. Het Voedingscentrum zet de formele adviezen van de
Gezondheidsraad om in publiekscampagnes.
71