De Eiwittransitie - Eerste Kamer der Staten-Generaal

In 1905 werd de eerste proefboerderij opgezet en dankzij de organisatie van
ontwikkeling en verspreiding van kennis groeit de Nederlandse landbouwsector door
naar excellentie. In de zuivel bijvoorbeeld neemt tussen 1900 en 1990 de
melkproductie toe van 3000 tot 5000 liter per koe per jaar. Deze productiestijging
wordt toegeschreven aan beter gras door technische innovaties zoals ontwatering;
bodemverbetering; inzet van kunstmest; en nieuwe grassoorten.
Jaren '60: intensivering van de landbouw
Een ontwikkeling van cruciaal belang voor de duurzaamheid van onze eiwitbronnen
is de ontkoppeling van veeteelt en akkerbouw: we gaan dieren bijvoeren met
krachtvoer. Dit krachtvoer wordt gemaakt met geïmporteerde ingrediënten en
reststromen uit de voedingsmiddelenindustrie. In feite leunt daarmee de productie
van dierlijke eiwitten op een landbouwareaal, vele malen groter dan de omvang van
Nederland.
Factor 'distributie & handel'
“Door de enorme technologische vooruitgang in het transportwezen en
de conserveringsmethoden, in combinatie met een verdere uitbreiding
van de voedingsindustrie en de modernisering van de landbouw in de
negentiende eeuw waren de dagelijkse maaltijden aan het einde van de
(periode 1300 – 1900) minder afhankelijk van de akkerbouw, veeteelt en
visserij in de directe omgeving dan ooit tevoren, en ging de
voedselproductie elders op de wereld een steeds grotere rol spelen.”
(Jobse-Van Putten, 1995, p. 260)
Het bepalend belang van de ecologische context voor ons dieet neemt af, en de
oriëntatie op markten toe, wanneer de introductie van betere voer- en vaartuigen en
de dalende kosten daarvan het mogelijk maken om voedsel te conserveren en over
langere afstanden te transporteren. Zo ontstaat in de 19de eeuw marktwerking in de
handel van verse levensmiddelen, en gaan de kwaliteitseisen van afnemers verder
weg in toenemende mate een rol spelen bij de productie.
Een bron van eiwit die zijn rol dankt aan onze handelspositie in die tijd was graan,
oftewel brood:
“De aanmerkelijk sterkere betekenis van brood in ons land dan in het
overgrote deel van Europa kan voor een belangrijk deel toegeschreven
worden aan de positie van Amsterdam als invoerhaven van graan (met
name rogge) uit het Oostzeegebied. Al in de zestiende eeuw was
Amsterdam een internationale graanmarkt van betekenis, die behalve de
veeteeltgebieden van de Nederlanden ook grote delen van Zuid- en
West-Europa van broodgraan voorzag. De permanente aanwezigheid van
graan in de stad had tot gevolg dat de Amsterdamse stadsbestuurders er
makkelijker dan elders voor konden zorgen (zij het soms onder de
dreiging van oproer), dat er altijd voldoende broodgraan voorhanden
68