De Nederlandsche Bank - Jaarverslag DNB 2011

algemeen Overzicht
schuwingen geven of aanbevelingen doen. Daartoe wordt onder andere, in
samenwerking met de nieuwe Europese toezichthouders, een zogenoemd ‘risk
dashboard’ opgezet.
De EsRB is belangrijk, omdat de ontwikkeling van macroprudentieel beleid
vergaande internationale samenwerking vereist. Wel moet worden vermeden dat
de werkzaamheden van de EsRB blijven steken in het verzamelen en analyseren
van informatie en het bijhouden en bespreken van scoreborden. Dat is niet de
intentie, maar vaak wel het resultaat van ‘Europese processen’ die de beleidsverantwoordelijkheid
in overwegende mate bij de lidstaten laten. verder moet
ervoor worden gezorgd dat de inspanningen zich niet eenzijdig richten op het
adresseren van bekende en meetbare risico’s, maar ook oog hebben voor
fundamentele onzekerheid, die voortvloeit uit de complexiteit van het financieel-economische
systeem.
veelgenoemde voorbeelden van instrumenten van macroprudentieel beleid zijn
anticyclische kapitaalbuffers en maximale schuldratio’s. Ook Bazel III introduceert
zulke instrumenten, terwijl de nieuwe liquiditeitseisen eveneens een
belangrijke bijdrage aan de vermindering van het systeemrisico zullen leveren.
Een belangrijk punt van nader onderzoek is verder de vraag in hoeverre
instrumenten van macroprudentieel beleid passief of actief moeten worden
ingezet. In het eerste geval liggen de maximale schuldratio’s voor lange tijd vast,
in het laatste geval worden zij veranderd naar gelang de omstandigheden.
Overigens leren de ervaringen met conjunctuurbeleid dat een activistische
benadering belangrijke nadelen kent.
Onvoldoende buffers in Nederland: de pensioenproblematiek
In de zomer kwam naar buiten dat sommige Nederlandse pensioenfondsen
zouden moeten afstempelen. Doordat echter sindsdien de rente en de aandelenkoersen
zijn gestegen en enkele werkgevers hebben bijgestort, was de financiële
positie van pensioenfondsen aan het eind van het jaar weer wat verbeterd,
ondanks het feit dat met een hogere levensverwachting moest worden gerekend.
Dit betekent niet dat de pensioensector uit de problemen is, want de dekkingsgraden
zijn nog lang niet op een niveau dat er (volledig) geïndexeerd kan
worden.
Het huidige pensioenstelsel staat ook structureel onder grote druk. Dat komt
deels door de forse stijging van de levensverwachting. Minstens even belangrijk
is echter dat de kapitaalbuffers van pensioenfondsen over de afgelopen twee
decennia sterk geërodeerd zijn. In 1990 was de gemiddelde nominale dekkingsgraad
nog 223%, eind 2010 was die circa 107%. Deze ontwikkeling was het
resultaat van een trendmatige rentedaling, premies die te laag waren ten
opzichte van de rechten van deelnemers en andere kosten waarmee het stelsel
werd belast, zoals bijvoorbeeld die van vervroegde uittreding, en een beleggingsbeleid
dat – zeker achteraf bezien – te risicovol was. De rekening daarvan ligt nu
op tafel.
Inmiddels is een nieuw pensioencontract in de maak, dat voor de deelnemers
aanzienlijk minder garanties kent dan het huidige contract en tegelijkertijd de
fondsen aanzet tot het nemen van meer beleggingsrisico’s. Dat is primair een
keuze van werknemers en werkgevers. Wel mag worden verlangd dat duidelijk
aan de deelnemers wordt uitgelegd wat de consequenties van die keuze zijn, in
goede tijden, maar vooral ook in slechte tijden. Omdat een pensioenregeling
een verplichte arbeidsvoorwaarde is, waarvoor loon wordt ingehouden, moet de
31 DNB / Jaarverslag 2010