De Nederlandsche Bank - Jaarverslag DNB 2011

Publicatie stresstesten
Zorgen keren terug
Schuldencrisis leidt tot hoge
risicopremies van banken
Financiële sector blijft
kwetsbaar
Financiële stabiliteit
na de val van Lehman Brothers in het najaar van 2008, blijven uit, mede door
eerder genomen liquiditeitsverruimende maatregelen van centrale banken (zie
grafiek 1.3).
In de zomer verbetert het sentiment op de financiële markten. Nieuwe schulduitgiftes
van Europese overheden verlopen voorspoedig. De bedrijfsresultaten
zijn over het algemeen gunstig en de macro-economische vooruitzichten
verbeteren. zo verhoogt het IMF de groeiverwachting voor de wereldeconomie
van 4,2 naar 4,6%. Ook de publicatie van de resultaten van de EU-brede
stresstest op 23 juli draagt bij aan een toenemend vertrouwen in Europese
banken. Hoewel marktpartijen kritisch zijn over de manier waarop mogelijke
verliezen op staatsobligaties worden berekend, vergroot de test de transparantie
over de uitzettingen van banken. Dit vermindert de onzekerheid. De risicopremies
voor Europese banken die aan de stresstest hebben meegedaan liggen een
maand na de stresstest gemiddeld circa 15% lager.
Deze opleving is echter van korte duur. De nervositeit op de financiële markten
wordt in het najaar gedreven door toenemende economische en financiële
divergentie tussen regio’s en landen. De aandelenkoersen in opkomende landen
stijgen aanzienlijk sterker dan in Europa en de verenigde staten (vs), vanwege
de betere economische vooruitzichten voor de opkomende landen en de
zoektocht van beleggers naar rendement. Maar ook binnen Europa lopen
ontwikkelingen tussen landen sterker uiteen. De premies voor landenrisico in
vooral Griekenland, Ierland en Portugal nemen flink toe ten opzichte van
landen met een sterker economisch herstel en gezondere financiële positie, zoals
Duitsland en Nederland. vooral over Ierland ontstaan grote zorgen wanneer de
omvang van de steun van de Ierse overheid aan het bankwezen duidelijk wordt.
Hierdoor ontstaat grote twijfel over de houdbaarheid van de Ierse overheidsfinanciën.
Ierland maakt eind november ter ondersteuning van een stevig
hervormingspakket gebruik van het Europese vangnet en IMF-steun. De
risicopremies voor perifere landen bevinden zich niettemin begin 2011 nog
steeds op een hoog niveau.
1.2.2 Toenemende verwevenheid tussen financiële sectoren en overheden
De markt blijft in 2010 vraagtekens houden over de gezondheid van het
Europese bankwezen; ook het positieve effect van de stresstest ebt snel weg.
Onzekerheid is er vooral over banken in landen waar ook de financiering van
overheidsschuld onder druk staat. Risicopremies van banken bewegen gedurende
het jaar in toenemende mate synchroon met die van overheden (zie grafiek 1.4).
Hier treedt een wisselwerking op. De markt beoordeelt het risico van een bank
mede op basis van de mate waarin de overheid een geloofwaardig vangnet kan
bieden; en omgekeerd leiden expliciete en impliciete overheidsgaranties voor
het bankwezen tot hogere risicopremies op staatsobligaties. De hoge risicopremies
voor banken uit perifere landen leiden bovendien tot een toenemend
gebruik van de liquiditeitsoperaties van de ECB.
De toegenomen wisselwerking tussen financiële sectoren en overheden in het
afgelopen jaar en de sterke stijging van overheidsschulden in ontwikkelde landen
onderstrepen het belang van gezonde overheidsfinanciën voor de stabiliteit van
het financiële stelsel.
1.2.3 Financiële sector blijft kwetsbaar ondanks voorzichtig herstel
De financiële sector in de ontwikkelde landen blijft kwetsbaar, mede vanwege de
nog altijd hoge schuldhefboom, beperkte kapitaalbuffers en de toegenomen
wisselwerking tussen overheden en financiële sectoren. Niettemin heeft in 2010
enig herstel plaatsgevonden. De winsten zijn over het algemeen toegenomen,
38 DNB / Jaarverslag 2010