Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart ...

De volgende paal is de Raadbroekpaal. Ook hier maakt de grens een flauwe knik. Hier maakte
vroeger de Soer, nu Buulder of Kleine Aa geheten een scherpe bocht. Bij de
ruilverkavelingswerkzaamheden is ook hier de loop van de Aa verlegd en bij de opmetingen in
verband met bovengenoemde werkzaamheden hebben landmeters van het kadaster de paal weer op
de juiste plaats teruggezet. Hij staat nu 2 meter uit de weg die langs het kuurchalet Renheide loopt.
Ren is een oud woord voor grens. Langs deze paal, waarop ook "anno 1765" is gehouwen, loopt ook
de Raadbroekweg. Bij de bovengenaamde paal scheidden zich vroeger ook de jurisdicties
(rechtsgebieden, in feite grenzen), van Maarheeze en Soerendonk, toen dat nog aparte gemeenten
waren. Tussen deze en volgende paal was oorspronkelijk nog een grenssteen aanwezig daar waar
de grens de rijksweg kruist. Op de topografische kaart van 1902 stond hij nog aangegeven. Niemand
weet echter waar hij gebleven is en hoe lang hij al weg is.
Als Rijksmonument (Nr. 26332) wordt onder de naam “d‟Aasdonker Soerendonk” een hardstenen
grenspaal uit 1765 ter afscheiding van heerlijkheid Hees en Leen enerzijds en de baronie
Cranendonck anderzijds vermeld. De foutieve KICH-locatie plaatst deze paal ten oosten van het Goor
van Soerendonk aan de straat Roerdomp, 1200 m van de grens waar hij op moet staan en 1500
meter van de Raadbroekpaal! De Aadonken liggen langs de Aa 1,5 km van de Raadbroekpaal die
aan de Aa staat. CHW NBr noemt RM-26332 ook en plaatst de paal in die Aasdonken, wat dus ook
fout is.
3.24.4.119 Grenspaal HA 1028
Vanaf grenspaal 174 loopt de grens verder in noordwestelijke richting naar een oude arduinen
grenspaal (HA 1028)
Douanepalen van de Admiraliteit van de Maze
Er is een beroemd stukje vaderlandse geschiedenis verbonden met de Douanepalen van de
Admiraliteit van de Maze te Rotterdam. Na de Tachtigjarige Oorlog kregen de geannexeerde
gebieden (waaronder dus ook het tegenwoordige Noord-Brabant) geen vertegenwoordiging in de
Staten-Generaal. Het waren de generaliteitslanden van de Republiek. Aan de grenzen van o.a.
Staats-Brabant ging de Staten-Generaal in 1662, middels de Admiraliteit van de Maze (de
belastingdienst van de Staten-Generaal) de in- en uitvoer onderwerpen aan een aparte heffing van
konvooien en licenten (in- en uitvoer rechten). Daarvoor plaatste zij langs de grens wegen o.a. naar
het prinsbisdom Luik en de Spaanse Nederlanden deze hardstenen douanepalen van de Admiraliteit
van de Maze. De commiezen van de Admiraliteit hadden dragonders (ruiters) in dienst om bij deze
palen van alle voerlieden met koopwaren, konvooi en licentgelden te innen. Dit heeft tot zowat 1794
geduurd totdat Staats-Brabant een Franse Republiek werd en de douanepalen geen dienst meer
deden. Van zulke douanepalen hebben er vier langs de grenswegen naar het prinsbisdom Luik
gestaan en één langs een grensweg naar de Oostenrijkse of Spaanse Nederlanden. 107
3.24.4.120 Douanepaal 'Op den Ezelen'
Een langs de oude weg van Budel naar Achel of vanaf Soerendonk via Gastel naar Achel. Deze paal
stond ongeveer 100 meter voor grenspaal 174 bij de rioolbeek op den Ezel achter de Berg in Budel.
Deze paal was in de volksmond Maria-Theresia paal of d'n Ezel geheten. Bij het proces-verbaal van
grensafbakening van 1843 noemt men hem: "Une grande ancienne borne fournie par les Pays-Bas"
oftewel: "Een grote oude grenspaal geleverd door Nederland." Hij stond precies op de grens en de
grondsporen van waar hij gestaan heeft zijn nog aanwezig. Deze weg was vroeger een zeer
belangrijke doorgaande weg. Vanaf Budel of Gastel en Soerendonk ging men via de Ezel (- weg over
een duiker in een beek: hier rioolbeek of achterste loop geheten) en via Beverbeek naar Achel. In
Hamont noemde men deze weg dan ook Leenderdijk en in Leende de Hamonterdijk.
Als Rijksmonument (Nr: 26327) wordt onder de foutieve benaming “Molenheide Maarheeze” een
grenspaal beschreven waarvan gezegd wordt dat deze in 1981 is overgebracht naar de
oorspronkelijke standplaats aan "De Ezel" te Budel. De paal stond hier van 1940 tot 1981. Een
hardstenen grenspaal, douanepaal van de Admiraliteit van de Maze te Rotterdam, voorzien van
107 Jaspers, 1984.
123