Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart ...

Heuvel is op de kadasterkaart van 1828 een driehoekig pleintje met daaraan of nabij 8 huizen of
boerderijen en de aan St.-Jan de Doper gewijde oude kapel. Aan alle zijden wordt het omgeven door
open akkers. Dit was dus bijna een situatie van een “eenzame kerk in de akkers”! Een groter dorp
Soerendonk kwam 400 meter westelijke tot ontwikkeling bij een schuurkerk. Het gehucht Heuvel lag
aan de kruising van een slingerende noord-zuidweg, en een weg die van de brug over de Aa bij De
Perk via Cranendonk naar het zuidwesten liep. Heuvel maakt deel uit van de nog herkenbare krans
van gehuchten ‟t Winkel, Zitterd en Heuvel. Ofschoon er weinig oude bebouwing aanwezig is, is de
structuur belangwekkend. De relatie met de open akkers ten zuiden van „t Winkel en Zitterd en het
beekdal van de Kleine Aa is hier goed bewaard. Opmerkelijk zijn de vele pleintjes met bomen.
3.17.5.004 Hugten, Maarheeze
Hugten was in de 13e eeuw een hof met een laatbank en watermolen. Het goed werd aanvankelijk te
leen gehouden van Van Altena, maar kwam later in handen van het Cistersienserinnenklooster van
Roermond. 73 De Munsterabdij in Roermond bezat en exploiteerde Hugten van 1223-1771. In dit
laatste jaar verkocht het klooster haar goederen te Hugten, toen bestaande uit drie hoeven.
Uiteindelijk werd een zekere Van Moorsel in 1772 eigenaar van het gehele goed Hugten. Zijn
erfgenamen verkochten rond 1895 het landgoed aan de familie Roothans uit Bree. In 1918 werd de
N.V. "De Heerlijkheid Sterksel" eigenaar en bleef dat tot haar noodgedwongen liquidatie in 1925, toen
samen met haar goederen te Sterksel ook het landgoed Hugten openbaar werd verkocht. Ir. Jan
Koenraadt werd eigenaar van vrijwel het gehele landgoed. Toen hij in 1953 emigreerde naar
Suriname kwamen de goederen van Hugten aan diverse eigenaars. 74
Afbeelding: Hugten op de kaart van 1832 (bron: WatWasWaar)
In 1828 bestond het gehucht Hugten uit 7 boerderijen en midden op de verbrede straat een bakhuis.
De watermolen was toen al eeuwen verdwenen. Ten oosten van het gehucht lag een open akker die
met een steilrand en duinenpartij grensde aan het dal van de Sterkselse Aa. Verder westelijk lagen
zowel wat omheinde als open akkers.
Door toedoen van Ir. Jan Koenraadt is Hugten eerder dan andere buitengebieden in de regio uit zijn
isolement gehaald. Zo kwam er in 1930 een gezamenlijke telefoonaansluiting, in 1939 een
elektriciteitsaansluiting voor geheel Hugten en tussen 1948-1950 een verharde klinkerweg van
Maarheeze naar Someren-Heide. Jan Koenraadt was daarbij ook de grootste werkgever van
Maarheeze met ongeveer 20 man personeel die allemaal werkzaam waren in de landbouw, in de
bosbouw met houtzagerij en in de fruitboomgaard. Hij heeft diverse percelen schraal akkerland
bebost. De betere broekgronden liet hij ontginnen, zoals de beemden langs de Aa en het Latbroek.
Zo'n 164 ha van "De Hugterheide" werd in 1979 aangekocht door de Stichting het Brabants
Landschap. Later heeft het Brabants Landschap ook nog 13 ha populierenbos gekocht in het beekdal
73 Winkelmolen, 1977, 401 – 402.
74 Biemans, 1992a, 56.
78