Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart ...

pastorie met verdieping in opzet van ca 1850 en ca 1950 vernieuwd. Het brouwershuis met
pilastergevel, Stationsplein 14 is van ca 1860.
Stationsplein 1-3 van rond de eeuwwisseling valt op door gedetailleerd siermetselwerk in de gevel.
Karakteristiek voor het dorpsbeeld met lintbebouwde straten zijn enkele villa‟s, waaronder
Nieuwstraat 41 met jugendstilelementen, en bijvoorbeeld Grootschoterweg 133 en 149 met café.
Bijzonder voor Budel zijn de verschillende huizen van Budel-Dorplein vanaf 1892, bedoeld voor de
directie en personeel van de zinkfabriek. We noemen onder meer de Hoofdstraat, Anton
Stevenstraat, Liedekerkestraat. Opmerkelijk zijn de aardig gedetailleerde arbeidershuizen aan de
Rector van Nestestraat. Vooral de oudste bouwfasen hebben aan afwijzend materiaalgebruik
vergeleken met elders in Brabant.
Overige bebouwing.
Op de Markt zien we het markante voormalige schepenhuis van 1771 en latere wijzigingen. Het is
een eenvoudig gebouw op vierkante plattegrond met lager aangebracht bordes en trappen. Het
nieuwe gemeentehuis van 1965 is een opmerkelijk voorbeeld van zogenaamde 'Bossche school stijl.‟
Er zijn verscheidene interieurstukken behorende bij deze stijl aanwezig. Van het einde der vorige
eeuw is de grenspostbebouwing aan de grensweg met aardige geveldetaillering. In Budel-Schoot
staan restanten van stationsbebouwing met opvallende baksteenversieringen. Tenslotte noemen we
nog de bebouwing behorende bij het complex van de zinkfabriek Budel-Dorplein, waaronder een
postkantoor, kantinegebouw en de curieuze gevangenis aan de Anton Stevensstraat.
De volgende bronnen zijn voor onderstaande inventarisatie gebruikt:
- Overzichtslijst potentieel gemeentelijke monumenten, gemeente Cranendonck december 2009;
- Registeromschrijving Rijksdienst Cultureel Erfgoed
- CHW peildatum maart 2010
- Inventarisatie cultuurhistorische waardevolle boerderijen in Noord-Brabant, Boerderijenstichting
Noord-Brabant (z.p. z.j.)
- Bibliografie Cranendonck
Daar waar de status “gemeentelijk monument” staat, geldt dat de status hiervan nog steeds niet is
vastgesteld bij besluit van de gemeente. De monumenten staan op de Overzichtslijst potentieel
gemeentelijke monumenten, gemeente Cranendonck december 2009.
31.1 Woonhuis
3.31.1.001 Kerkstraat 9, Maarheeze
Woonhuis
Ca. 1860
Huis van betekenis als voorbeeld van een dorpswoonhuis met rijk gedetailleerde gevel van rond het
midden der vorige eeuw. Plaats in historische groep. Voormalig huis van Burgemeester Moons (1906-
1924). Rond het huis diverse groenelementen, waaronder sierheesters en bomen zoals abelen en
een paardenkastanje van circa 300 cm omtrek (een "Koninginneboom" van circa 1895).
CHW. Nr.: BP067-000369
RM. Nr: 518892
Het huidige aanzien van het rijke huis Kerkstraat 9, dat lange tijd als burgemeestershuis heeft
gediend, stamt uit omstreeks 1875. Het pand bevat wellicht een oudere kern. Ook enkele
geveldecoraties, met name de engelenkopjes in de frontons en de Ionische kapitelen met kopjes
onder de vensterbanken, kunnen laat-16de- of vroeg-17de-eeuws zijn. 235
235 Kolman e.a., 1997, 249.
227