Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart ...

1. Inventarisatie fysieke landschap - Cranendonck
K.A.H.W. Leenders
1.1. Algemeen
Op de kaart van het fysieke landschap wordt weergegeven hoe het landschap gestructureerd was eer
de mens daar gericht belangrijke wijzigingen in aanbracht. Deze kaart is vooral van belang voor het
inschatten van archeologische potenties en als basis voor de historisch-geografische ontwikkeling.
Met een historisch-landschappelijke analyse is het ook mogelijk om de huidige verstedelijkte
gebieden in de regio qua bodem te inventariseren. Voor die bewerking wordt uitgegaan van de oude
topografie en de samenhang tussen landschappelijke structuren uit 1838 met geomorfologische en
bodemkenmerken, zoals die juist buiten het stedelijke gebied aanwezig zijn. Verdere verfijning kan
worden verkregen door gebruik te maken van de digitale hoogtegegevens. Omdat echter de mens in
het landschap altijd al aan het werk is geweest, zowel door directe ingrepen als door gevolgen van
ingrepen elders kan bij het tekenen van de historisch-landschappelijke kaart onmogelijk een vast
jaartal aangehouden worden.
De kaart van het fysieke landschap vertoont meerder legenda-eenheden, genummerd 01 tot en met
08. De afzonderlijke kaartelementen binnen iedere legenda-eenheid worden beschreven. Op de kaart
verschijnt (na aanklikken) een samengesteld nummer: een combinatie van legenda-eenheid en
kaartelementnummer.
1.2. De kaart voor Cranendonck
Basismateriaal
Geomorfologische kaart 1:50.000
Bodemkaart 1:50.000
AHN: Actueel Hoogtebestand Nederland (2004, per 5 meter een meting)
Kadastrale minuutplans Budel (1829), Soerendonk (1828?), Maarheeze (1828?).
Topografische kaart 1:50.000 (1837/38, verkleining van 1:25.000)
Topografische kaart 1:25.000 (1867, deels 1837/8)
Topografische kaart 1:25.000 (ca 1900, ca 1930)
TOP10-vectorkaart (2008?)
Meierijkaart Verhees (1794)
Ferrariskaart bladen Achel en Hamont (1775)
Kaart van Sterksel door C. Lowis (1650-1680)
De relatieve hoogtekaart
Ten behoeve van het opstellen van de kaart van het fysieke landschap is een relatieve hoogtekaart
vervaardigd, uitgaande van de AHN-gegevens.
De AHN heeft op het platteland de gebouwen weggefilterd, maar in woonkernen groter dan 100
hectare niet. Daar zien we dus ook de hoogte van de gebouwen en daar zijn we niet in
geïnteresseerd. De eerste bewerking bestond er daarom uit om die gebouwen alsnog uit te filteren.
Daartoe is van ieder vierkant van 25 hoogtemetingen de laagste waarde toegekend aan het middelste
meetpunt. De meeste huizen verdwijnen zo, maar grote gebouwen blijven zichtbaar. Die meetpunten
zijn gewoon weggelaten (“no data”). Het resultaat is dat de terreinen van de grote woonkernen nu een
hoogtebeeld tonen dat aansluit bij dat van de omgeving.
Vervolgens is de globale hoogteligging bestudeerd op een kaart met verschillende kleuren per 2
meter hoogteverschil. Het gebied blijkt naar het noorden af te hellen, van ca 40 m +NAP in het
zuidoosten naar 25 m +NAP in het noordwesten, wat ook overeenkomt met de algemene richting van
de belangrijkste beekdalen.