Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart ...

CHW-nummer: BP067-000355
De R.K. Kerk St. Johannes Onthoofding is een neogotische kruiskerk die in 1836-38 verrees. Met
aanbouw van 1932 (transept en koor). Kruisvormige plattegrond met romanogotische detaillering. De
kerk is voorzien van een zadeldak en klokketoren met spits. In opzet een waterstaatskerk van
architect J. van de Rijt, herkenbaar in het huidige schip. Toren van ca. 1900 met ingang en in het
bovenste vierkant spaarvelden en rondbogen en nieuw transept en koor van 1832, door architect J.
Franssen. In de kerk een fraai karakteristiek orgel uit de eerste helft van de vorige eeuw, gemaakt
door Hubertus Vermeulen uit Weert. Aan de straatzijde een ijzeren neogotisch sierhek met bakstenen
en pijlers met hardstenen neogotische afdekking. R.K. Kerkhof met div. grafmonumenten van tweede
helft 18 de eeuwen later, met een calvariekruis met gietijzeren corpus op houten kruis, ca. 1925. Om
het kerkhof een haag van beuken. Kerk van architectonische betekenis en als voorbeeld van een
18de eeuwse dorpskerk met meerdere bouwfasen. Het kerkgebouw met toren speelt een belangrijke
rol in de structuur van de Dorpsstraat en als oriëntatiepunt voor de omgeving. Het orgel is uniek en
van belang vanwege de ouderdom. Begraafplaats van belang als voorbeeld van een R.K. kerkhof van
rond de eeuwwisseling.
Klokken
Een werkgroep van de heemkundekring Cranendonck heeft de kerkklokken van deze kerk
onderzocht. Veel ouder dan dit gebouw zijn de klokken die in de toren hangen: zij dateren uit
respectievelijk 1435 en begin 16 e eeuw. Over de precieze herkomst van de beide klokken is nog niets
bekend. De beide klokken van Soerendonk zijn vrij klein van maat en hangen in het oude houten
klokkestoel. De oudste klok van Soerendonk is de Mariaklok uit 1435, gegoten door Jan van Asten.
De klokkengieter Jan van Asten was vermoedelijk afkomstig van het gehucht Diesdonk. De
Soerendonkse klok is de oudst bekende van deze gieter, die tussen 1435 en 1451 actief was in het
zuidoosten van Noord-Brabant.
Orgel
Rijksmonument. Nr: 424832
In de registeromschrijving van de Rijksdienst Cultureel Erfgoed staat niet deze kerk, maar alleen het
orgel als rijksmonument aangeduid. „R.K. kerk H. Johannes de Doper, VANWEGE het van oorsprong
eenklaviersorgel in 1843 gemaakt door L. Vermeulen. In 1847 uitgebreid met een onderpositief en
aangehangen pedaal. Het orgel is het oudst bewaard gebleven instrument van de orgelmakers
Vermeulen.‟
Budel
3.26.1.004 Middeleeuwse parochiekerk van Budel, Kerkstraat 10 Budel
Kerk en parochie van Budel zijn vanouds gewijd aan O.L.V. Visitatie. De kerk had de rang van ecclesia
integra en de status van ecclesia (incorporata). ; De kerk was geïncorporeerd bij de cantorij van het
Mariënstift te Aken. De cantor van Mariënstift te Aken had het patronaatsrecht. Tot de parochie behoorde
de Sint-Corneliuskapel in Gastel. 127 De geschiedenis van de kerk en parochie zou terug gaan op de
eerste helft van de tiende eeuw omdat in 947 de kerk en tienden van Budel al genoemd worden. Ze
worden dan door de keizer geschonken aan het klooster Chèvremont geschonken, welk klooster in 972
aan het Mariënstift te Aken geschonken werd. 128 In 1648 werd de kerk aan de katholieken ontnomen en
ter beschikking gesteld van de grote protestantse gemeente van Budel. In 1798 kwam de kerk terug in
katholieke handen. In de tussentijd kerkten de katholieken in een schuilkerk aan de Nieuwstraat
(26.16.004), nog geen 300 meter van de oude kerk.
127 Bijsterveld, 1993, Bijlage 3, Budel.
128 Camps, 1979, nr. 22, maar zie ook de opmerkingen bij nr. 30.
143