Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart ...

Douanepaal Budel-Schoot
3.24.4.124 Douanepaal grensovergang Budel-Schoot naar Hamont
Een douanepaal stond langs de oude grensovergang van Budel en Budel-Schoot naar Hamont. Deze
liep vroeger van de Grensweg in Budel via de Zwarteweg in Budel-Schoot of komende vanaf Budel-
Schoot via de Hamonterweg naar Hamont. De huidige grensovergang via de provinciale weg dateert
pas van 1868. Hij stond daar zo'n 50 meter voor de grensovergang aan de linkerkant van de weg.
Nadat de provinciale weg werd opengesteld plaatste men bij deze grensovergang paaltjes, zodat men
niet meer hier door kon met paard en wagen. Vandaar de naam "Poalkes". Deze douanepaal is niet
meer aanwezig. In de vorige eeuw was er bij deze grensovergang een zandheuvel opgeworpen.
Hierop bevond zich dan een uitkijkpost gezeten op een paard die om de 2 uur werd afgelost. Een
tweede en derde wachtpost stonden opgesteld in Midbuul en boven in het raadhuis. Indien er onraad
bespeurd werd, draaide de post zich 3 maal rond met het paard. Dit werd gezien in Midbuul, waar de
wachtpost hetzelfde deed, wat men weer waarnam boven in het raadhuis zodat men "snel" actie kon
nemen. Bij avond werden lichtsignalen gebruikt.
24.5. Raadhuis
Dorpshuis, raadhuis, gemeentehuis, “bestuursgebouw”, maar in ieder geval een gebouw, niet een
plek onder een boom of zo. Voor 1800 zetelde hier de schepenbank en was het gebouw dus ook
rechtbank.
3.24.5.001 Schepenhuis Budel (Markt 1 Budel)
CHW. Nr.: BP020-000716, RM. Nr.: 11265
Vóór dat dit eigen onderkomen voor het dorpsbestuur werd gebouwd, hield men zijn vergaderingen
over het algemeen ten huize van een van de schepenen. De belangrijke dorpspapieren, het archief,
werden tot die tijd bewaard in het schepenhuis van Budel, dat ook dienst deed als gezamenlijke
'gevangen-huijs' van Maarheeze, Soerendonk en Gastel.
Het oudste bouwplan van het Schepenhuis dat is teruggevonden, dateert uit 1771 en werd getekend
door H. Verhees. Het is nu nog ingelijst te bewonderen in het Schepenhuis. In de linkerbovenhoek
van dit plan staat de volgende tekst te lezen: 'Projekt van en om te maken een nieuw botterhuys en
secretarie en verder vertrekken etc. tot Budel, 1771.' Uit het plan blijkt dat de benedenverdieping
bestemd was tot overdekte marktplaats, 'gaaren en bottermarkt', waar producten van de boerderijen
uit Budel en omstreken konden worden verkocht. Het is immers zo dat de locale overheid in die tijd de
aangewezen instantie was om de dorpseconomie te bevorderen. Zij stelde hiervoor dan ook de eigen
ruimte beschikbaar. Een klein gedeelte van de benedenverdieping werd ingenomen als ruimte 'voor
de Brant Spuydt' (het oude 'brantspuydthuyske' werd afgebroken). Op de eerste verdieping, 'de 2de
gront', bevonden zich de volgende vertrekken: een 'secretarie', een 'camer voor Schepen', een drietal
'gevangenhocken' en een 'GeijseI Camer'. Op basis van het nog bestaande plan en de hierboven
aangehaalde gegevens uit het Budelse archief zou men kunnen veronderstellen dat het Schepenhuis
125