Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart ...

3.18.1.002 Kasteel bij Gastel (nu Gravenkasteel 35),
Het toponiem Gastel zou volgens heemkundigen een verwijzing kunnen zijn naar een kasteel. Zij
wijzen op een buurtschap die sinds mensenheugenis "Het Gravenkasteel" heet, gelegen langs de
weg van Gastel naar Soerendonk. In geen enkel boek of oorkonde is bij weten van heemkundige H.
Jaspers hier iets over geschreven. Volgens mondelinge overlevering zou er vroeger op "Het
Gravenkasteel" echter een kasteel hebben gestaan. De aangeduide plek is altijd een verhoogde
ligging geweest t.o.v. de omgeving genaamd „De Bult‟. Op deze Bult zijn al verscheidene oude
voorwerpen gevonden, waaronder „sabels en degens‟. Ook zouden er volgens de oude verhalen
vroeger een soort "gracht" hebben gelopen vanaf de waterkuilen in Mid-Gastel naar "Het
Gravenkasteel". Het zijn enkel verhalen waarvoor nog geen bewijs is geleverd. Archeologisch
onderzoek zou hier uitkomst kunnen bieden. Het kasteel zou gestaan moeten hebben langs de weg
van Gastel naar Soerendonk, zo ongeveer achter de tuinderij van P. v.d. Broek (nu Gravenkasteel
35), dus juist voor Kouwbergen. 80
De Bult, kadaster 1828 De Bult, AHN, 2005
De AHN laat op 90 meter ten zuidoosten van de weg een kleine, 1 meter hoge, rug zien, opgesplitst
in drie kopjes: kleine bolle akkers. De hoeve Kouwenberg bestond al in 1828 en gebruikte de grote
middenmoot van het wat afgeronde perceelsgroepje akkers dat toen tot de “Hoge Driessen” gerekend
werd. Overigens ligt er aan de andere kant van de weg een hogere rug. De naam Gravenkasteel is
overigens wat duister: de oudste heren van Cranendonck waren géén graven.
18.2 Hoofdhoeve
Met hoofdhoeve en hoeve worden de agrarische bestaansstructuur van de heerlijkheid en
bestaansbasis van de heer aangegeven. In de late Middeleeuwen en daarna zijn dat normaal
verpachte boerderijen met meestal veel grond. De hoofdhoeve staat veelal op de voorburcht. Wat
verderop vindt je dan één of meer andere hoeven.
3.18.2.001 Cranendonckse Hoef, Cranendonck 1, Soerendonk
140 meter ten westen van het kasteel van Cranendonck stond de voornaamste (enige?) hoeve van
Cranendonck, aan de zuidkant van een 8 hectare grote open akker. De zeventiende-eeuwse hoeve
was een grote vierkante hoeve met ombouwd binnenplein, met aan de voorkant het woongedeelte en
achter de stallen, schuren en schaapskooi. Op dit perceel werd in 1917 een L-vormige villa met
middentoren neergezet, dat in 1938 na vergroting als gemeentehuis voor de in 1925 gevormde
80 H. Jaspers, „Straatnamen X‟. In: Aa kroniek 9 (1978), p. 25-29.
83