Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart ...

Dit werd afgewezen vanwege het alleenrecht van malen van de oude standaardmolen. Dit werd hem
door de burgemeester, Johannes Gayarts, medegedeeld. Hij zou nooit een molen mogen bouwen. Nu
de oude standaardmolen echter gesloten was, verviel deze voorwaarde en Gors maakte hier handig
gebruik van. Hij kreeg vergunning om een molen te bouwen en bouwde deze in 1846 in de
Meemortel, langs de weg naar Weert. Uit deze tijd dateert de volgende overlevering: Toen Johannes
Gors bij de bouw van de molen eens op de steiger stond kwam daar toevallig burgemeester Gayarts
langs en ze raakten aan de praat. Het gesprek ging over en weer en o.a. over het feit dat de
burgemeester gezegd had dat hij nooit een molen zou mogen bouwen. Nu was hij echter toch een
molen aan het bouwen. Gors zei tegen de burgemeester: "dat had je nooit gedagt hè". Blijkbaar had
deze zin hem aan het denken gezet. Want hij noemde zijn molen: "Nooit Gedagt".
De jaren na de Eerste Wereldoorlog was er maar een schamel loontje te verdienen met malen. Er
waren 3 molens in Budel en bovendien waren er enkel kleine boeren, die nog niet genoeg graan voor
zichzelf hadden en derhalve moesten bijkopen. Er werd o.a. graan geïmporteerd uit Rusland. Er werd
hoofdzakelijk gemalen voor de boeren (veevoer) en voor de mensen zelf, bakrogge. Bakkers waren
er nog praktisch geen; bijna alle mensen bakten zelf. In de jaren 20 van de 20 e eeuw werd begonnen
met de heideontginningen, waardoor er grotere boeren kwamen, die meer graan verbouwden. Het
eerste jaar na zo'n ontginning werd er altijd zwarte haver gezaaid. Doordat er meer graan kwam,
moest er ook meer gemalen worden en werd het voor de mulders iets beter. Dit duurde totdat in 1929
de crisisjaren aanbraken en er weer niets te verdienen viel.
Ondertussen was de molen erg vervallen en hard toe aan een grondige restauratie. De
natuurelementen hadden de molen tot op het merg aangetast. Vanaf 1958 had ze niet meer gedraaid.
Met behulp van Monumentenzorg werd de molen gerestaureerd. Nadat de molen in de loop van de
jaren 60 en 70 minder in bedrijf te zien was, volgde in 1976 een grote opleving: de stenen romp werd
enige meters verhoogd, de molenbelt afgegraven en vervangen door een stelling. De molen is
geregeld op zaterdagen en soms ook op doordeweekse dagen in bedrijf. In de winter wordt hier nog
boekweit gemalen; iets wat vroeger op veel Kempische molens gebeurde maar wat tegenwoordig een
zeldzaamheid is. 58
In de Nederlandse Molendatabase wordt deze molen getypeerd als een Stellingmolen (functie:
korenmolen). De landschappelijke waarde wordt omschreven als: „Groot maar wordt verminderd door
omringende bebouwing. Op NW storende begroeiingen. Afgezien daarvan is de windvang prima.‟
3.16.1.007 Standaardmolen Janzona (Grootschoterweg 17; perceelnr. L. nr. 527)
CHW. Nr: BP020-000664;
Rijksmonument. Nr. 11261
Toen de Oude molen in de Molenakker (3.16.1.002) in 1921 afbrandde, werd ze niet meer ter plaatse
opgebouwd, maar in de Schoterakkers waar een beter achterland was. Deze molen, "De Poelsnip"
genaamd, was een grondzeiler, stond niet op een "berg" en kwam met de wieken dus bijna aan de
begane grond. In 1937 werd die houten molen door brand totaal vernield. Waarschijnlijk is de molen
aangestookt door smokkelaars om de aandacht af te leiden en zo de grens voor hen "vrij" te maken. 59
Het huidige achtkant dateert van ongeveer 1800 en werd in 1937 vanuit Venlo naar de huidige locatie
verplaatst. Op 15 maart 1937 werd met het metselwerk begonnen en op 18 september van dat jaar
kon de molen onder grote belangstelling feestelijk in bedrijf worden gesteld onder de naam 'Janzona'.
Het achtkant wijkt duidelijk af van wat gebruikelijk is en lijkt meer op een Duits achtkant. Ook zijn er
slechts drie zolders: het luiwerk bevindt zich op de (hoge) kapzolder. 60
Een groot succes werd de molen hier niet: de grote overbrenging (vanwege het in verhouding enorme
bovenwiel) in combinatie met de vrij kleine vlucht leverde een moeilijk maalbare molen op, waardoor
meestal de motor werd gebruikt. De vlucht was in de Venlose periode ook aanmerkelijk groter dan te
Budel. De molen draaide regelmatig tot 1946. Toen werd er een koppel stenen uitgebroken om plaats
te maken voor een moderne elektrische hamermolen, een maal- en menginrichting voor de
mengvoeders en een elevator. Het malen met de windmolen kwam op een steeds lager pitje te staan.
58 De Nederlandse Molendatabase, Budel.
59 Jaspers, 1987, 170-173.
60 Jaspers, 1987, 170-173.
63