Catalogus Cultuurhistorische Inventarisatie Erfgoedkaart ...

3.31.5.001 Heuvel 17, Soerendonk
Woonhuis met bedrijfsgedeelte
Ca. 1900
Karakteristiek en zeldzaam wordend type dorpsbebouwing van rond de eeuwwisseling.
CHW. Nr.: BP067-000360
Is gesloopt.
Afbeelding: Woonhuis met bedrijfsgedeelte Heuvel 17, Soerendonk
31.6 Bakhuis
Boerengezinnen bakten vroeger zelf het eigen brood en voor speciale dagen ook vlaai. Voor dit doel
hadden veel boerderijen vroeger een apart gebouwtje achter op het erf staan; het bakhuis. In de
voormalige gemeente Maarheeze zijn er nu nog drie deze gebouwtjes voorhanden. Een bakhuis is
een gebouwtje met daarin een oven van leem of baks met leem, waarin in het algemeen tot kort na
de Tweede Wereldoorlog brood, vlaai etc. werden gebakken. Vanwege het brandgevaar stond het
gebouwtje meestal los van de boerderij. In oude dorpsreglementen was de afstand tot de overige
gebouwen bepaald op minimaal 60 voet, ofwel 18 meter. Ook het beplanten van de gebouwen met
huislook, een plant die veel water vasthoudt, moest brandpreventief werken. Om het bakhuis heen
stond trouwens vaak een soort 'ecologische eenheid' planten en bomen zoals notenbomen, appel-,
pere- en pruimenbomen (vlaaivuIling!), seringen en vlierbessenstruiken (tegen insecten!). Sommige
bakhuizen hadden een buurtfunctie, deze gemeenschappelijke gebouwtjes stonden dan meestal niet
achter maar voor de boerderijen. Verschillende boerderijen hadden een bakoven in de keuken. 299
3.31.6.001 Bakhuis bij Hugten 16, Maarheeze
Het oudste bakhuis bevindt zich in Maarheeze in de buurtschap Hugten. Achter de boerderij Hugten
16, staat een klein vervallen gebouwtje. De voormalige functie van bakhuis is nog herkenbaar in het
uiterlijk; de schoorsteen en het ovengat. Het gebouwtje heeft de traditionele tweedeling van oven- en
voorruimte. Het is een opvallend laag gebouwtje wat wellicht pleit voor haar ouderdom. De
ovenkoepel en -vloer zijn niet meer aanwezig en het afdak is ingezakt. In de nabijheid van het
voormalig bakhuisje staan een notenboom en vlierbessenstruiken. Enige fruitbomen zijn verdwenen.
Het gebouwtje dateert vermoedelijk nog uit de 19 e eeuw en daarmee het oudste bakhuisje in de
voormalige gemeente Maarheeze. 300
3.31.6.002 Bakhuis bij Vogelsberg 16, Maarheeze
Achter boerderij 'Vogelshof' (Vogelsberg 16) staat een tweede bakhuis. Omdat het hier om één ruimte
gaat en de schoorsteen verdwenen is, kun je dit niet meer direct als bakhuis herkennen. Toch is het
dat wel. Hoewel ook binnenin de oven er uit gesloopt is, is aan muurtjes waarop deze (in de
rechterachterhoek) rustte de plaat herkenbaar. De oven bevond zich hier dus binnen de vier muren
299 Biemans, 1989, 55.
300 Biemans, 1989, 59.
258