kur'ân'da cennet kavramı - gariban tavuk

Bu âyette geçen “efnân” kelimesi, ince ve yumuşak (genç) dallar taze fidanlar
anlamındadır (İbn Manzur, 1994:XIII,327). Birbirine girmiş bol dallı ve yapraklı ağaca
da denir (el-Fîruzâbâdî, 1987:1577). Kelime çeşit, tür anlamında da kullanılmıştır
(Râgıb, 1986:580).
“Efnân” kelimesinin anlamından hareketle, zikredilen iki cennette de her çeşit
ağaçların olduğunu söylemek mümkündür. Bu ağaçlar aynı zamanda meyveli de
olabilir. Nitekim bu kelimeye İbn Abbas’ın da yer aldığı bir kısım müfessirler “çeşit
çeşit meyveler” anlamı verirlerken, Mücahid’in de yer aldığı başka bir grup müfessirler
de “çeşit çeşit ağaçlar” olarak anlamışlardır (et-Taberî, 2002:XXVII,86; el-Kurtubî,
1994:XVII,176; İbn Kesîr, tsz:VII,477).
İkinci görüşten yola çıkarak cennette her çeşit ağacın olduğunu söylemek
mümkündür. Bu ağaçların çokluğunu, dallarının sıklığını ve yemyeşil olduğunu ise
(Ratrut, 1988:60) Kur’ân’ı Kerim’in şu âyetinden anlamaktayız.
مُدْهَام َّتَانِ‏
“(Bu Cennetler) yemyeşildirler” (Rahmân 55/64).
Kur’ân’da cennet ağaçları olarak, hurma, nar, kiraz ve muzdan söz edilir. Bu
ağaçların geçtiği âyetleri tekrar olmaması açısından burada zikretmeyip, cennetin
meyveleri başlığı altında belirteceğiz. Kur’ân’da bu ağaçları ifade eden kelimelerin
dışında, herhangi bir cennet ağacına işaret edip etmediği tartışmalı olan “tûba” kelimesi
de geçmektedir:
ال َّذِينَ‏ آمَنُواْ‏ وَعَمِلُواْ‏ الص َّالِحَاتِ‏ طُوبَى لَهُمْ‏ وَحُسْنُ‏ مَآبٍ‏
“Onlar ki inandılar ve iyi işler yaptılar; işte tûba ve güzel gelecek onlarındır” (Ra’d
13/29).
Bu ismin cennetteki bir ağacın adı olup olmama durumu tartışmalıdır. Bu husus
söz konusu ismin geçtiği âyette net olarak ifade edilmemektedir. Ancak tûbâ kelimesi
hadislerde cennet ağacı olarak açıklanmaktadır: “Bir adam Peygambere gelerek, Ey
Allah’ın Resulü, tûba nedir? diye sordu. Resûlûllah: Cennette bir ağaçtır, yüzyıllık
mesafesi vardır, cennet ehlinin elbiseleri o ağacın tomurcuklarından çıkar” buyurdular
97