kur'ân'da cennet kavramı - gariban tavuk

إِن َّ هَؤُلَاء لَيَقُولُونَ‏
إِنْ‏ هِيَ‏ إِل َّا مَوْتَ‏ ‏ُت نَا الْأُولَى وَمَا نَحْنُ‏ بِمُنشَرِي ‏َن
“İlk ölümümüzden başka bir şey yoktur. Biz ayağa kaldırılıp diriltilecek değiliz.
Doğru söylüyorsanız babalarımızı getirin” (Duhân 44/34-35).
Müşrikler bu ifadeleri kullandıktan sonra “doğru söylüyorsanız babalarımızı
getirin” diyerek meydan okuyorlar. Meydan okumakla da kalmayıp daha da ileri
giderek ilahi mesajlar karşısında alaycı bir tutum takınarak “Evvelkilerin
masalları”(Furkân 25/5) demektedirler. Mekke müşriklerinin âhiretti inkâr etmelerinin
pek çok nedeni olabilir.
وَقَالُوا أَسَاطِيرُ‏ الْأَو َّلِينَ‏ اآْتَتَبَهَا فَهِيَ‏ تُمْلَى عَلَيْهِ‏ بُكْرَةً‏ وَأَصِيلًا
«Kur'ân öncekilerin masallarıdır; başkalarına yazdırmış da sabah akşam kendisine
okunmaktadır» dediler” (Furkân 25/5)
Izutsu onların bu uzlaşmaz tavırlarının temel nedenini; “kabirden sonra hiçbir
şey olmaz düşüncesinden doğan bir nihilizm 1 ”i olarak değerlendirmek suretiyle şu
yorumu yapmaktadır: “Bu nihilizm, Mekkeliler arasında bütün gayretiyle bu dünyada
refah içinde yasama arzusu şeklinde kendini göstermişti. Kısacası onlar, zeki,
kabiliyetli tüccar ve dünya arzusuyla dolu iş adamları idiler. Gelecek hayata, âhirette ait
hiçbir şey öğrenmek istemiyorlardı. Çünkü onlara göre böyle bir şey olamazdı.
Mekkelilerin Kur’ân’ın tekrar dirilme fikrine karşı olan bu olumsuz davranışları, ancak
bu iş adamı olma zihniyetiyle izah edilebilir. Bu zihniyet onlarda, Kur’ân’ın deyimiyle
“istiğna” (başına buyruk olma) halini doğurmuştu” (Izutsu, tsz:83-84).
Kur’ânî bir kavram olan “cahiliye” dönemi müşriklerinin, ölüm ötesi hayat
hakkındaki itirazlarını belirten ifadelerine ve karşı çıkış nedenlerine işaret ettikten
sonra, onların şiirlerinde, ölüm ötesi hayat için kullandıkları örnekleri yorumlamaya
çalısalım.
Cahiliyye toplumunun entelektüel kesimini oluşturan şairlerin bir kısmının
şiirlerinde geçen öte dünyaya ait bu fikirleri, onların zihinsel yapılarının bir mahsulü
1 Nihilizm/Hiççilik. Hiçbir değeri kabul etmeyen, inkarcı, her şeye hayır diyen Ahlaki anlamda hiçbir kural ve otorite
tanımayan her şeyi inkar eden, siyasal anlamda toplumun birey üzerinde hiçbir baskısını kabul etmeyen, yerleşik
düzeni bütünüyle yadsıyan ve her türlü siyasal düzeni yok sayan felsefi görüş. Bkz.: Akarsu, 1979:92; Bolay,
1987:188)
23