kur'ân'da cennet kavramı - gariban tavuk

وَمَا هَذِهِ‏ الْحَيَاةُ‏ الد ُّنْيَا إِل َّالَهْوٌ‏ وَلَعِبٌ‏ وَإِن َّ الد َّارَ‏ الْآخِرَةَ‏ لَهِيَ‏ الْحَيَوَانُ‏ لَوْ‏ آَانُوا يَعْلَمُونَ‏
“Bu dünya hayatı eğlence ve oyundan başka bir şey değildir. Âhirett yurdu, iste asıl
hayat (el-hayevân) odur. Keşke bilselerdi” (Ankebût 29/64).
Temel anlamı itibariyle “el-hayevan” kelimesi sadece cenneti değil, aynı
zamanda cehennemi de içine alacak kapsamdadır. Çünkü âhiret hayatının bir diğer
gerçeği olan cehennem de kelimenin anlam alanı içinde bulunan özelliklere sahiptir.
Nitekim âyetin bağlamı dikkate alınıp öncesi ve sonrasına bakıldığında müşriklerden
bahsedildiği görülecektir (Ankebût 29/6–64,65–68).
Buna göre, bu dünya hayatı oyun ve eğlenceden, geçici olmaktan ibarettir.
Geçici olan bu hayata ehemmiyet vermeyin. Ey müşrikler! Bitmeyeceğini sandığınız bu
hayat son bulacaktır. Asıl sürekli hayat başlayacaktır. Orada ebedi olarak kalacaksınız.
Bana inanıp şirkten vazgeçmezseniz, “hayevân / ebedi, sürekli” olma özelliği olan
cehennemde kalacaksınız.
Ancak, söz konusu âyette geçen “el-hayevân” kelimesi, kendinden hemen önce
gelen “dâru’l-âhire” terkibini açıklamaktadır: “Dâru’l-âhire” terkibinin Kur’ân’daki
diğer kullanımlarına baktığımızda hep olumlu anlamda olduğunu görürüz (Bakara 2/94;
Enâm 6/32; A’râf 7/169; Yûsuf 12/109; Kasas 28/77–83; Ahzâb 33/29; Nahl 16/30).
Bu nedenle, olumlu bir ifade olan ve cenneti ifade eden “dâru’l-âhire” ifadesini
açıklayan “el-hayevân” kelimesinin de cennet için kullanılmış olması daha anlamlı
gözükmektedir. Ancak bu kelime, bir isim olarak değil de, kendinden önce gelen ismin
delalet ettiği yer olan cennetin niteliğini ifade etmektedir. Cennet anlamında iki terkibin
ard arda gelmesi Kur’ân’ın eşsiz belâğatine uygun düşmez. Bu nedenle cennetin başlı
başına bir ismi değildir. Ancak İbn Kayyım bu âyetten yola çıkarak el-hayevân
kelimesinin cennetin isimlerinden bir isim oldugunu ileri sürmektedir (İbn Kayyım,
2004:132).
Sonuç olarak, “el-hayevân” terkibi yukarıda da izah etmeye çalıştığımız gibi
cennetin bir ismi olmayıp onun bir özelliğini anlatan bir terimdir.
81