kur'ân'da cennet kavramı - gariban tavuk

Bir diğer âyette ise şöyle bir ifade geçmektedir:
وَقَالُوا الْحَمْدُ‏ لِل َّهِ‏ ال َّذِي صَدَقَنَا وَعْدَهُ‏ وَأَوْرَثَنَا الْأَرْضَ‏ نَتَبَو َّأُ‏ مِنَ‏ الْجَن َّةِ‏ حَيْثُ‏ نَشَاء فَنِعْمَ‏ أَجْرُ‏ الْعَامِلِينَ‏
“Bize verdiği sözü yerine getiren ve bizi, dilediğimiz bahçeye yerleşmek üzere bu
yere vâris kılan Allah’a hamdolsun” (Zümer 39/74).
Görüldüğü gibi burada cennetteki arz’dan bahsedilmektedir ki bu da cennetin
kendine has bir arz’ının var olduğuna delildir. Âyet dikkatlice incelendiğinde, “Gökler
ve yer durdukça” ifadesiyle ilgili olarak yapılan bu ikinci açıklamaya hiçbir ihtiyaç
kalmayacaktır. Zira üzerinde durduğumuz bu âyette (Hûd 11/108) bahsedilen yer ve
göklerin bu dünyaya ait yer ve gökler olmadığı açıktır.
وَأَم َّا ال َّذِينَ‏ سُعِدُواْ‏ فَفِي الْجَن َّةِ‏ خَالِدِينَ‏ فِيهَا مَا دَامَتِ‏ الس َّمَاوَاتُ‏ وَالأَرْضُ‏ إِلا َّ مَا شَاء رَب ُّكَ‏ عَطَاء غَيْرَ‏
مَجْذُوذٍ‏
“Mutlu olanlar ise cennettedirler. Orada gökler ve yer durdukça duracaklar, ancak
Rabbinin diledikleri başka. (Bu) ardı arası kesilmeyen bir ihsan olacak” (Hûd
11/108).
Çünkü burada kıyametin kopmasından, dünyaya ait yer ve göklerin kökten bir
değişim geçirip yepyeni bir dönemin başlamasından sonraki bir olaydan yani mümin
kulların cennete girdikten sonraki durumlarından haber verilmektedir ki o zaman zaten
kıyamet gerçekleşmiş ve her şey değişmiştir. Müfessir Râzî de buna dikkat çekerek
“Gökler ve yer durdukça” ifadesini “insan aklının anlayamayacağı kadar uzun
miktarda” şeklinde yorumlamayı tercih etmiş ve diğer yorumları eleştirmiştir (er-Razi,
tsz:III,4).
Hud Sûresi’nin yüzsekizinci âyetindeki “Rabbinin dilemesi hariç” ifadesi
hakkında da çok değişik yorumlar varsa da bunlar arasından özellikle İbn Kayyim’in
belirttiği yorum dikkat çekmektedir. Buna göre “Rabbinin dilemesi hariç” ifadesi,
Kur’ân’ın daha birçok âyetinde olduğu gibi burada da büyük bir hakikati
muhataplarının zihinlerine yerleştirme görevini yerine getirmektedir. Vurgulanan bu
hakikat de mutlak otoritenin Allah’a ait olduğu, hiçbir şeyin O’ndan bağımsız
düşünülemeyeceği gerçeğidir. Zira Vacibu’l-Vücud olan (Varlığı başka hiçbir sebebe
bağlı olmayan) Allah dışında hiçbir şey, aslen ebedi değildir. O, cennetin “Ebedi
58