Pokaż treść!

œwiadomy i wolny wybór postawy ¿ycia godnego, odrzucenia œwiatowych
pokus na rzecz czystoœci moralnej. Wy³ania siê ze zdañ ¿a-
³obnego mówcy przede wszystkim ujêty w formu³ê s³own¹ Trenu IX
(„Ty bogactwa nie z³otem, nie skarby wielkimi, / Ale dosytem mierzysz
i przyrodzonymi / Potrzebami [w. 11–13]) wizerunek ziemiañskiej
egzystencji na „ojczystym mieniu” 47 . Paradoksalnie, ta
pogrzebowa charakterystyka potwierdza s³usznoœæ przypisania
przez S. S³upskiego Zabaw orackich w³aœnie podkomorzycowi krakowskiemu
48 .
W takim razie wysuniêcie przez Moskorzowskiego na pocz¹tek
oracji refutacji wykorzystuj¹cej konwencjê heroiczn¹ trzeba potraktowaæ
jako wywo³any koniecznoœci¹ zabieg erystyczny. Mówca
przecie¿, wynosz¹c rycerskie mogi³y, nie zwalcza wprost zarzutu,
47
Ten ziemiañski idea³ znajdowa³ tak¿e uznanie poetów ariañskich. Tak
np. pisa³ Olbrycht Karmanowski: Paidonomia albo sposob ¿ycia w towarzystwie.
W: J. Dürr-Durski: Arianie w œwietle w³asnej poezji. Zarys ideologii
i wybór wierszy. Warszawa 1948, s. 138–139, w. 73–80:
Bogactw nazbyt nie mi³uj ani te¿ gardŸ niemi,
Ktore choæ nas nie mog¹ sprawiæ szczêœliwemi,
Jednak do zatrzymania ludzkiego ¿ywota
Niepoœledni to sposob mieæ z potrzebê z³ota.
Przypatrz siê ludzkich rzeczy wielkiej niepewnoœci
I odmianie, abyœ siê nie wznios³ w szczêœliwoœci
Ani troskom w przygodzie da³ pogodziæ snadnie,
Ale mê¿nie wytrzymaæ umia³ co przypadnie.
48
Oczywiœcie w 1618 r., kiedy dzie³o ukazywa³o siê drukiem, autor pisa³
tylko o nadziejach, które wi¹za³ z osob¹ syna i jego opiek¹: „A przeto ja,
s³ug¹ bêd¹c uprzejmym domowi W.M. zamilczeæ tego nie chcê, owszem maj¹c
okazyjkê ma³¹, garœæ wierszów o zabawach uciesznych gospodarskich, stawi³em
siê tu z nimi przed zacn¹ osob¹ W.M. dobrodzieja mego, dla oœwiadczenia
pos³ug mych, którem oddawa³ Jego M. panu ojcu W.M. dobrodziejowi
memu. Pewienem abowiem tego, upatruj¹c z wielu miar i cnót, które siê w
m³odym lecie W.M. pokazuj¹; i¿ W.M. mój Mi³oœciwy pan id¹c torem przodków
swych zacnych, dojdziesz prêdko i snadnie doskona³oœci ich. Jako abowiem
ziele woniaj¹ce kwiat woniaj¹cy puszcza z siebie, tak z rodziców cnotliwych
potomek pewnie bêdzie i ju¿ jest, w cnotach i postêpkach piêknych
rozs³awiony, i daj Panie Bo¿e, co dalej i wiêcej in annos Nestores ja uprzejmy
s³uga ¿yczê”. S. S³upski: Zabawy orackie..., s. 11.
38