Pokaż treść!

myœl wykorzystuj¹c¹ czêsto powtarzan¹ w dyskusjach o imitacji
metaforê ³¹cz¹c¹ siê z rozumiej¹cym naœladowaniem 85 . Jednak
mimo erudycyjnego powo³ywania siê na autorytet twórcy nowego,
lipsjañskiego stylu w tle tego rodzaju praktyki pozostaj¹ jeszcze
coraz popularniejsze w pierwszej po³owie XVII w. retoryczne
poradniki. W Spi¿arni aktów rozmaitych murarska metafora znajdowa³a
przecie¿ równie dobre uzasadnienie:
£acniej jako eksperiencyja uczy, z gotowych drzew budowaæ,
o nic siê nie staraj¹c. £atwiej, gdy gotowe wapno, ceg³a, albo
kamienie i insza materia murowaæ 86 .
Przejmowanie „gotowych elementów” stwarza³o wiêc ca³¹ paletê
mo¿liwoœci: od erudycyjnego kszta³towania mozaikowego
stylu, po wynikaj¹c¹ z braku umiejêtnoœci literack¹ kradzie¿.
Przejêcia dokonane przez Sarbiewskiego w mowie na pogrzebie
Komorowskiego bli¿sze s¹ raczej metodzie inkrustacji w³asnego
dzie³a fragmentami cudzymi, ale wybranymi œwiadomie, sw¹
stylistyczn¹ dobitnoœci¹ pozwalaj¹cymi wzmocniæ ozdobnoœæ w³asnego
dzie³a.
Innym œladem imitacji s¹ drobne frazeologiczne zbie¿noœci, rozsiane
w kilku miejscach mowy na pogrzebie podkomorzego be³skiego.
Tak np. Sarbiewski, mówi¹c o œmierci Komorowskiego, wprowadza
do swojego zdania sformu³owanie Ossoliñskiego: „[...] jakoœmy
go my niebu zajrzeli, tak go i nam zajrza³o niebo, kiedy
wziê³o tak ozdobn¹ wielkich cnót klejnotami duszê” czy: „[...]
na sercach ludzkich nieoszacowane dobrej przyjaŸni zostawi³
regestra pami¹tki”, a ukazuj¹c ¿al zebranych, przypomina
frazê podstolego: „[...] nie p³acz ani lamenty”. Jednak nawi¹zania
te, sytuuj¹ce siê na poziomie elokucji, trudno jednoznacznie
zinterpretowaæ jako efekt œwiadomego naœladowania. S¹ tak
w swej ogólnoœci wielofunkcyjne, ¿e mog¹ byæ wynikiem nieœwia-
85
A. Fuliñska: Naœladowanie i twórczoœæ..., s. 331.
86
M. Filipowski: Spi¿arnia aktów rozmaitych... Kraków, druk. M. Filipowski,
1632, s. 2 nlb.
71