Pokaż treść!

zaœwiatowe pouczenie, zyskuje wiêc si³ê najpewniejszego w swej
szczeroœci œwiadectwa.
Po raz trzeci laudacja zostaje zrealizowana jako ukazanie wielkoœci
straty. S³u¿y ono jednoczeœnie wyolbrzymieniu op³akiwania:
przyczyna ¿alu okazuje siê bowiem tak wielka, ¿e nawet biskupie
pouczenie i przekonanie wyp³ywaj¹ce z wiary nie hamuj¹ ³ez. Jednak
nie jest to p³acz nad zmar³ym, ale p³acz pozosta³ych nad samymi
sob¹:
Ale odpuϾ, wielki biskupie, nie wykroczymy przeciw rozkazaniu
twemu po œmierci, którego za ¿ywota œwi¹tobliwie wa¿-
na u nas by³a wola, chocia¿e i ¿a³owaæ, i p³akaæ bêdziemy.
Nie zel¿¹ ciê ³zy nasze, nie twoje bowiem op³akujemy niedostatki,
wiedz¹c, ¿eœ szczêœliwie ¿y³, szczêœliwie dokona³, ale
na nasze i ojczyzny naszej narzekaæ musiemy nieszczêœcie,
którejeœ ty nazbyt krótko ¿y³, byœ by³ najd³u¿ej ¿y³, prêdkoœ
nazbyt umar³, byœ by³ najpóŸniej umar³.
Najwy¿sza pochwa³a zamkniêta w paradoksalnej, antytetycznej
konstrukcji epifonematu staje siê dalej tez¹ rozwijan¹ w nagromadzeniu
argumentów. Tworz¹ one ca³y katalog chwalebnych
dzia³añ biskupa: doradzaj¹cego w senacie, organizuj¹cego i finansuj¹cego
obronê Ojczyzny, wspieraj¹cego szlachtê, tworz¹cego fundacje.
Odpowiednikiem postawy utrwalonej w heroicznym toposie
sapientia et fortitudo staje siê tu „m¹dra g³owa” i „ochotna [...] rêka”
biskupa. Urozmaiceniu argumentacji s³u¿y zró¿nicowane u¿ycie
figur: pominiêcia („Nie wspomniê tu tak wielu...”), interpretacji
(„Widzia³y obozy koronne...”), chiazmu („...w ka¿dym niebezpieczeñstwie
pod jego skrzyd³ami bezpiecznie odpoczywa³o”), pytañ
(„Kto nie przyzna...”). Wieñczy j¹ natomiast apostroficzne wezwanie
do samej zazdroœci, by i ona uzna³a ogrom wspólnej straty.
W ca³ej mowie tak œciœle spojone z laudacj¹ elementy op³akiwania
tworz¹ konstrukcjê, której celem jest przede wszystkim amplifikacja.
Zrealizowana przez konsekwentne wykorzystanie metafor,
prozopopejê poruszaj¹c¹ ju¿ na wstêpie silne emocje, a tak¿e nagromadzenie
argumentów – tworzy podnios³¹ przemowê o jedno-
61