Pokaż treść!

œlad ekonomii czasu i twórczego wysi³ku – jeœli mówcy, to oznacza³oby,
¿e pogrzeb pani Wereszczyñskiej odbywa³ siê po 4 lutego
1644 r., ale równie dobrze tylko zapisywacza, ignoruj¹cego w tym
momencie konieczne w zmienionych okolicznoœciach korekty. Byæ
mo¿e nie chcia³ on przepisywaæ zamieszczonego na poprzedniej
karcie tekstu.
Uœwiadomienie sobie istnienia problemu swoistej ekonomii wysi³ku
mo¿e oczywiœcie choæ czêœciowo t³umaczyæ trzykrotne pos³u-
¿enie siê przez starostê grabowieckiego tym samym wzorem. Ale
pozwala dostrzec tak¿e szersz¹ tendencjê w jego oratorskich dokonaniach.
Ju¿ lektura kilku zapisanych przezeñ w rêkopisie BCz
376 IV mów pogrzebowych z lat trzydziestych i czterdziestych pokazuje,
¿e Sarbiewski siê powtarza³. Wraca³ do tych samych pomys³ów,
a nawet ucieka³ siê do autocytatów. Najczêœciej chyba
wykorzysta³ myœl o pewnoœci momentu ludzkiej œmierci: „[...] w godzinê
poczynaj¹cego siê ¿ycia naszego, godzinê œmierci naznacza
Szafarz ¯ywota i Œmierci”. Przybiera ona niezmieniony kszta³t stylistyczny
w mowach na pogrzebie Komorowskiego, Bartnickiego
(1644 r.), Horyszewskiego (1647 r.), a sparafrazowana zosta³a nawet
w trenie 3. na œmieræ ojca:
Po co lamenty, wzdychania,
Kiedy ¿yjem do przestania,
Komu siê ¿ycie otwiera,
Ten te¿ koniecznie umiera (s. 655).
To samo zderzenie pewnoœci œmierci i emocji, jakie ona wywo-
³uje, znane z mowy na pogrzebie Bartnickiego, pojawia siê i na
pogrzebie Komorowskiego, a paradoksalne sformu³owanie o zazdroœci
nieba, którego nie przekona³y proœby o przed³u¿enie mu ¿ycia,
Sarbiewski wykorzysta³, ¿egnaj¹c zarówno podkomorzego be³skiego,
jak i marsza³ka Wiesio³owskiego. Okazuje siê równie¿, ¿e starosta
grabowiecki czêsto powraca³ do tych samych sentencji, tak
¿e ogl¹dany w ca³oœci ich katalog wydaje siê znacznie mniej obfity.
Ogólne myœli, znane z wyj¹tkowo nimi nasyconej mowy na
pogrzebie pani Wereszczyñskiej, wystêpuj¹ i gdzie indziej. Na
78