Pokaż treÅÄ!
Pokaż treÅÄ!
Pokaż treÅÄ!
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
przyk³ad przys³owie: „Magnus thesaurus est amicus magna servandus<br />
amandus magno si pereat lugendo fletu” (Wielkim skarbem<br />
jest przyjaciel, któremu trzeba wiele pomagaæ i kochaæ, a jeœli gaœnie,<br />
w wielkim ¿alu trzeba go op³akiwaæ) w mowie na pogrzebie<br />
Wy¿rañskiego s³u¿y przedstawieniu ¿alu obecnych, a sentencja Tacyta:<br />
„Feminis lugere honestum est, viris autem meminisse” (Kobietom<br />
przystoi op³akiwaæ, mê¿om zaœ pamiêtaæ) sparafrazowana<br />
zosta³a te¿ w mowie na pogrzebie Komorowskiego jako pouczenie<br />
kierowane do jego synów. Byæ mo¿e wiêc Sarbiewski cytowa³ po<br />
prostu z pamiêci albo pos³ugiwa³ siê jakimœ zestawem w³asnych<br />
copia rerum et verborum. Nie jest te¿ wykluczone, ¿e jego „ulubione”<br />
myœli równie¿ stamt¹d pochodzi³y, a dziœ prawie niemo¿liwe<br />
wydaje siê, przy stanie zachowania i rozpoznania siedemnastowiecznego<br />
oratorstwa, zidentyfikowanie ich autora.<br />
Jeszcze jedn¹, wprost narzucaj¹c¹ siê cech¹ mów Sarbiewskiego<br />
jest ujawniaj¹ce siê w nich upodobanie autora do stosowania<br />
konstrukcji wyliczeniowych. Gromadzi on przez ich zastosowanie<br />
ca³e katalogi argumentów. Na pogrzebie pana Szparowskiego, nawi¹zuj¹c<br />
do stawiania nagrobka, wzywa zebranych: „[...] napiszmy<br />
i to [...]”, tworz¹c tak rozbudowan¹ pochwa³ê zmar³ego; ¿egnaj¹c<br />
matkê swej ¿ony, wylicza straty, jakich doznaje rodzina, przyjaciele,<br />
ubodzy; w wyliczeniu przedstawia zas³ugi Stefana Kurzenieckiego<br />
dla ¿ony, dzieci, braci, przyjació³, wreszcie Ojczyzny. Zyskuje<br />
w ten sposób wyraziste uporz¹dkowanie mowy i wra¿enie<br />
obfitoœci, gromadzi w celu wyolbrzymienia. Trudno tê stylistyczn¹<br />
w³aœciwoœæ mów Sarbiewskiego wi¹zaæ jednoznacznie z naœladowaniem<br />
konstrukcji mowy Ossoliñskiego, ale przecie¿ to w bêd¹cej<br />
najszerszym, najbardziej twórczym naœladowaniem jego wzoru<br />
mowie na pogrzebie pani Wereszczyñskiej metoda ta znalaz³a najpe³niejsz¹<br />
realizacjê.<br />
Wybieraj¹c jako przedmiot imitacji mowê Ossoliñskiego na pogrzebie<br />
biskupa krakowskiego, siêgn¹³ Sarbiewski po wzór uznany,<br />
którego popularyzacji mog³y zreszt¹ s³u¿yæ same wydarzenia.<br />
Czy zosta³ wiêc uruchomiony jeszcze jeden odbiorczy wymiar imitacji,<br />
jej aspekt erudycyjny, dostêpny tylko ludziom wykszta³conym<br />
i dostarczaj¹cy im szczególnej przyjemnoœci rozpoznawania wzorca<br />
79
Change language