Pokaż treść!

kimi sprawami Jej M[oœ]ci. A my w tak przykrym razie, w czymkolwiek
naszê uprzejmoœæ i ¿yczliwoœæ przyjacielsk¹ Jej
M[oœ]ci naszej M[i³oœciwej] Paniej oœwiadczaæ bêdziemy mogli,
upewniamy o zupe³nej chêci i gotowoœci naszej. Zdarz tylko
Bo¿e, abyœmy wszytkim Ich M[oœciom] naszemu M[i³oœciwemu]
Pañstwu w sprawach fortunniejszych onê deklarowaæ
mogli.
Z nale¿yt¹ atencj¹ ¿a³obny mówca potraktowa³ jej wdowieñski
stan i to j¹ uczyni³ g³ówn¹ adresatk¹ zapewnieñ o przyjacielskiej
¿yczliwoœci, koñcz¹cych zwyczajowo mowê.
W perspektywie polemiki z katolickim przedmówc¹ o wiele wa¿-
niejsze ni¿ kolejnoœæ czy zupe³noœæ pochwa³ wydaje siê jednak to,
czego Andrzej Moskorzowski nie powiedzia³. Nie powiedzia³, a w³aœciwie
zadeklarowa³, ¿e mówiæ nie chce. Wobec ostatecznego zarzutu
Ossoliñskiego, kryj¹cego siê w eschatologicznej interpretacji
„dzikiej pustyni”, nie podj¹³ sporu:
S¹dy o zmar³ych, których absentes potêpiaæ nie zwyczaj i którym
sama œmieræ po œmierci ich ju¿ folguje, oddajmy temu,
któremu w³aœnie nale¿¹, ten najlepiej os¹dzi, kto przed nim
by³ praw, abo niepraw w sumnieniu prostym.Wszak te¿ sêdziów
ziemskich nie jest ultimae instantiae dekret, apelacyja
do wy¿szego subsellium wolna zostaje, przed którym stan¹æ
do sprawy nieomylnie wszytkim.
W tym niepodjêciu sporu nie kryje siê nic innego jak wykorzystanie
status translationis. Polega on przecie¿ na poddaniu pod
rozwagê samego procesu, czy w ogóle powinien mieæ miejsce 52 . Wed³ug
Cycerona, sytuacja taka zachodzi w kilku wypadkach:
Gdy sprawa pozostaje nierozstrzygniêta, poniewa¿ nie wiadomo,
kto winien byæ oskar¿ycielem, albo kogo nale¿y oskar-
52
H. Lausberg: Retoryka literacka. Przek³., oprac. i wstêp A. Gorzkows
k i. Bydgoszcz 2002, s. 84.
42