aspekte van die naamwoordkonstruksie in griekwa-afrikaans

Die kIeurskeidslyn van die agtiende eeu was onvas, en baie wat later aan die blanke kant van
die Suid-Afrikaanse kleurlyn sou staan, was afstarnmelinge van 'n biologiese en kulturele
vennenging war bekend gestaan her as die "Baster-Hottentotte". Uit hierdie Basterkern het
daar vroeg in die negentiende eeu 'n reeks gemeenskappe (langs en noord van die vallei van
die Oranjerivier, van Namibie tot by Sentraal-Transoranje) ontstaan met 'n sosiale identiteit
wat as die "Griekwas" beskryf kan word (Giliomee & Elphick 1982:266). Grobbelaar e.a.
(in Van Rensburg 1984:731) wys op 'n studie van Ross 1976 waarvolgens hy die Griekwas
tipeer as ...descendants ofearly Boer frontiersmen; ofthe remnants ofKhoisan tribes...; of
escaped slaves...; offree blacks from the colony...; and ofAfrican tribesmen....
Die Griekwas was as gevolg van hul kleurverskil en dikwels buite-egtelikheid uitgesluit van
politieke medeseggenskap en in hierdie verband verwys Grobbelaar e.a. (in Van Rensburg
1984:731) na Ross 1976 se argument dat die "me-wit" groep die "wit" trekboere as 'n
verwysingsgroep, of akultureringsrolmodel, gebruik het. Die Griekwas het mettertyd hulle
moedertaal afgeleer en Hollands/Afrikaans as teikentaal geneem, Hulle het oorgegaan tot 'n
stelselvan selfversorgende boerdery, Protestantisme aanvaar en gestreef na aanvaarding deur
die wit groepe. Geografies het hulle hulself hoofsaaklik in die omgewing van Campbell.
Douglas, Griekwastad, Danielskuil, Prieska en Philippolis (oor die algemeen bekend as
Griekwaland-Wes) as boere en grondbesitters gevestig.
Teen die helfte van die negentiende eeu was hulle lewenstyl vergelykbaar met die van die wit
trekboere, maar as gevolg van die algemene politieke kIimaat van die tyd het die Griekwas hul
plase begin verloor (Grobbelaar e.a. in Van Rensburg 1984:735). Ross (1976:94 soos
aangehaal in Van Rensburg 1984:734), sorn die situasie soop: ...in the face ofBoer pressure,
the alienation ofGriqua land and the absence ofsuccourfrom the British, the Griqua could
either cease as a community or they could trek. 'n Groot gedeelte van die Griekwa-nasie
(soos hulle na hulleself verwys) het onder aanvoering van Adam Kok III uit die Philippolis­
distrik weggetrek na Niemands1and, d.i. Kokstad en omgewing (ook bekend as Griekwaland­
Oos), waar'n parallelle Griekwagemeenskap tot stand gebring is.
(L.T.) Du Plessis (Van Rensburg 1984:404) wys daarop dat 'n verdere trek plaasgevind het
toe 'n groepie van sowat 1600 in 1918 na Touwsrivier getrek her en hulle ttiteindelik in
Plettenbergbaai gevestig het
12