aspekte van die naamwoordkonstruksie in griekwa-afrikaans

Wat uit genoemde besprekings vir hierdie ondersoek van belang is, is dat Griekwa-Afrikaans
histories gesien 'n varieteit van Afrikaans is wat sy ontstaan te danke het aan die vroegste
taalkontak tussen Khoen-stamme aan die Kaap en die vroegste Nederlandse nedersetters.
2.3 SIENINGE OOR GRIEKWA-AFRIKAANS
In hierdie bespreking word aan die hand van relevante bronne 'n oorsig gegee van die
ontwikkeling van Griekwa-Afrikaans vanuit Khoens en 'n beskrywing gegee van die stand van
die Griekwa-Afrikaanse grammatika in die aIgemeen en die naamwoordstuk in besonder.
2.3.1 Van Khoens tot Griekwa-Afrikaans
Volgens Hugo (in Van Rensburg 1984:619) was Khoens die eerste vreemde taal waarmee
Van Riebeeck en die eerste Hollandse nedersetters kennis gemaak het. Die Khoen het gou
die Nederlands van die koloniste leer praat-, op hulle manier, en dit rnettertyd versprei oor 'n
groot deel van die binneland.
Die taalvarieteite wat deur die Khoen die binneland ingedra is, was teen die begin van die 20e
eeu oor 'n groot gebied noord en suid van die Oranjerivier versprei (Van Rensburg in Borha
e.a. 1989:455). Hierdie bundel dialekte, wat bekend staan as Noordwestelike Afrikaans, of
Oranjerivierafrikaans, sluit Griekwa-Afrikaans in en vorrn saam met Kaapse Afrikaans en
Oosgrens-Afrikaans die drie grondvarieteite van Afrikaans (Van Rensburg 1984:514). Hierdie
benamings wys weliswaar op historiese toestande wat nie meer bestaan nie, maar die indeling
word volgens Van Rensburg (in Botha e.a. 1989:439) geregverdig op grond daarvan "dat die
taaIvorme wat toe geografies gerdenrifiseerkon word, tans nog voorkom, aI Ie hulle wyd oor
Suid-Afrika versprei".
Van Rensburg (1984:514) wys daarop dat die Niestandaardnederlands wat vera! aan die
Oranjerivier, maar ook op ander plekke in die binneland vanaf sowat die begin van die
agtiende eeu gebruik is, sterk beYnvloed is deur Khoens, aIhoewel geen Griekwa ten rye van
die opnames deur die navorsingspanne nog Khoens magtig was nie (Van Rensburg
2Volgens Hugo (in Van Rensburg 1984:619) "het die Houemoue aan die Kaap gou die Europeers
se taaI leer praat.;", 'n implisering dat die Hollandse nedcrseuers 'n eenvormige Europese taaI gepraat heL
Die taalkundige opset waarmee die Khoen te doene gekry het, was waarskynlik baie meer gekompliseerd
aangesien die nederseuers uit verskillende Nederlandse dialekgebiede afkomstig was. Die amptenary wat
wesen1ik die hoer stand van die Kaapse nederseuers verteenwoordig het, sou oorwegend die Amsterdamse
dialek gebruik het; daarenteen sou die Iaer stand onder die nederseuers, wat uit matrose, soldate en alIerlei
vakmanne bestaan bet, verskillende Nederlandse dialekte gepraat het, Dit is waarskyn1ik dat die Khoen
eerder met die dialekte van Iaasgenoemde in aanraking sou gekom het, as die van die arnptenary,
13