HERMENEUS jrg 56-1984 nummer 2 - Tresoar

phemus, die gevonden is in Athene. Hij
zit erbij als een dronken sileen en de
drinkbeker is uit zijn handen gegleden.
De kop met de beide gesloten ogen en
het grote ronde oog op het voorhoofd
doen denken aan een toneelmasker (afb.
11).
Polyphemus in de Etruscische
kunst
Bij de Etruscen was Polyphemus evenmin
een onbekende. De Etruscische
voorbeelden van Polyphemusafbeeldingen
zijn afkomstig uit de wereld van de
dood en de begrafenis. In de Tomba
delFOrco (het Graf van de Onderwereld)
in Tarquinia bevindt zich een
muurschildering uit de 2e eeuw v.Chr.,
waarop de Cvcloop is afgebeeld als een
wanstaltige reus met een kolossaal
hoofd; één zeer groot oog neemt de
centrale plaats in (afb. 12). De blindmaking
vindt plaats door Odysseus, die
een zware boomstam, waaraan nog jonge
loten zitten, in het oog drijft. Rechts
van de Cycloop is nog een deel van zijn
kudde te herkennen. De figuur van
Odysseus is bijna geheel verdwenen,
maar boven de scène zijn twee namen te
lezen, die identificatie mogelijk maken,
in Griekse letters en retrograde:
VΘVΣΤΕ en CVCLV = Uthuste en
Cuclu: Odysseus en de Cycloop. 11
De aanwezigheid van een dergelijk
thema in de Etruscische grafkunst behoeft
niet te verbazen. De bestraffing
van degene, die de goddelijke wetten
overtreedt, vinden we in vele varianten
in de funeraire kunst van de Etruscen
terug: de vrijers in het huis van Penelope,
die door Odysseus worden gedood,
de Niobiden, die hun straf ontvangen
van Apollo en Diana, en Aegystus
en Clytaemncstra, over wie het
vonnis wordt voltrokken door Orestes.
Wellicht moet men Odysseus in de
Etruscische grafkunst zien als een voorbeeld
van de wijze en verstandige man,
die door zijn verstand het kwaad (namelijk
de dood door de hand van de
Cycloop) meester weet te worden en
daardoor gered wordt.
Afb. 12. De blindmakmg van Polyphemus. Tekening naar muurschildering in de Tomba dell’Orco in
Tarquima, 2e eeuw v.Chr.
27/83