HERMENEUS jrg 56-1984 nummer 2 - Tresoar

gers, terwijl anderen de Homerische locaties
willen zoeken op de meest vreemde
plaatsen op de aarbol.
2. Zie o.a.: A. B. Cook, Zeus. A study of
ancient religion. I. Cambridge, 1914, 302-
323. Lutz Röhrich, Die mittelalterlichen
Redaktionen des Polyphem-Märchens (AT
1137) und ihr Verhältnis zur ausserhomerische
Tradition, in: Fibula, 5, 1962, 48-71.
3. G. E. Mylonas, πρωταττικς.
µρες τς Ελευσνς. Athene, 1957.
4. P. Courbin, Un fragment de cratère protoargien,
in: Bulletin de Correspondance
Hellénique, 79, 1955, 1-49.
5. P. E. Arias-M. Hirmer, Tausend Jahre
griechische Vasenkunst. München, 1960, 57
en pl. 80. J. M. Hemelrijk, The Caeretan
Hydriai. Mainz, in druk.
6. Behalve op het aardewerk vinden we scènes
uit het Polyphemusverhaal ook afgebeeld
op bronzen plaatjes uit Olympia, die gediend
hebben als decoratie van schildriemen.
Ze zijn voor het merendeel slechts
fragmentarisch bewaard en de figuren zijn
vaak moeilijk herkenbaar. Ze worden gedateerd
in de 6e eeuw v.Chr. Touchefeu,
Thèmes, 16, nr. 8 en 9; Fellmann, Darstellungen,
22-23. Op een bronzen plaatje uit
Samos (3e kwart 7e eeuw v.Chr.) is Polyphemus
niet meer te zien. Fellmann, Darstellungen,
15-19.
7. D. van Bothmer, A new Kleitias fragment
from Egypt, in: Antike Kunst, 24, 1981, 66-
67, pl. 10. Op het elders in dit Hermeneusnummer
besproken Kleitias-fragment is de
ontsnapping van Odysseus uit de grot
afgebeeld. Het lichaam van de Cycloop is
geheel met haren bedekt, aangegeven met
stippellijntjes.
8. Zie b.v. de zwartfigurige oinochoe uit het
eerste kwart van de 5e eeuw v.Chr. in het
Nationale Museum in Athene, waar hij een
knots in de hand heeft. Fellmann, Darstellungen,
93 en afb. 19. De Cycloop op de
Caeretaanse hydria in Rome (zie afb. 5)
vertoont sterke overeenkomsten met de
reus Alkyoneus, een van de geduchte
tegenstanders van Herakles, op een Caeretaanse
hydria in de Vatikaanse Musea in
Rome. Erika Simon, Die griechische Vasen.
München, 1976, 65 en pl. 42.
9. Touchefeu, Thèmes, 20-21; Fellmann,
Darstellungen, 32-33; zie verder o.a.: Fr.
Brommer, Satyrspiele. Bilder griechischer
Vasen. Berlijn, 1944, 15 e.v.; Margarete
Bieber, The history of the Greek and Roman
theater. New Jersey, 1971 4 , 10; R. G.
üssher, The Cyclops of Euripides, in:
Greece and Rome, sec. ser. 18, 1971, 166-
179.
10. Zie Euripides, Cycloop, 656 e.v., waar de
satyrs op het toneel door kreten en gebaren
duidelijk maken, wat zich in de grot en
onzichtbaar voor de toeschouwers, afspeelt.
11. Zie: C. de Simone, Die griechischen Entlehnungen
im Etruskischen, I. Wiesbaden,
1968, 125, nr. 9. De datering van de
Simone: 4e eeuw v.Chr. is niet juist. Voor
deze verwijzing ben ik Dr. L. B. van der
Meer te Leiden zeer erkentelijk.
12. Afb. naar: E. Brunn-G. Körte, I rilievi delle
urne etrusche... I Rome, 1870, 115 en pl.
82,2.
13. L. B. van der Meer, The Etruscan urns
from Volterra in the Rijksmuseum van
Oudheden at Leiden, in: Oudheidkundige
Mededelingen van het RMO Leiden, 56,
1975, 89-90, pl. 17,1; L. B. van der Meer,
De Etrusken. ‘s-Gravenhage, 1977, 59, fig.
67; F. L. Bastet en H. Brunsting, Corpus
Signorum Classicorum Musei Antiquarii
Lugduno-Batavi. Zutphen, 1982, 152-153
en pl. 77.
14. Zie o.a.: K. Weitzmann, Illustrations in roll
and codex. A study of the origin and method
of text illustration. Princeton, 1947.
15. U. Sinn, Die Homerischen Becher. Hellenistische
Reliefkeramik aus Makedonien (Athenische
Mitteilungen, Beiheft 7). Berlijn,
1979, 86 e.v. (ontsnapping uit de grot) en
147 e.v. (aanbieding van de beker met
wijn).
16. A. Sadurska, Les tables iliaques. Warschau,
1964. De Bibliotheca Vaticana te Rome is
in het bezit van een fragmentarisch bewaard
gebleven Tabula Odysseaca; het Polyphemusverhaal
ontbreekt. Zie: Sadurska,
72 e.v.
17. Anna Gallina, Le pitture con paesaggi
dell’Odissea dall’Esquilino (Studi Miscellanei,
6). Rome, 1964; Andreae, Odysseus,
56-68.
18. De lijst van publicaties over Sperlonga is
reeds zeer omvangrijk en groeit nog steeds.
Het meest recent is: Andreae, Odysseus. De
meest recente wetenschappelijke publicatie
is: Conticello-Andreae, Skulpturen. Kort
daarvoor was verschenen: Hampe, Sperlonga,
waarin een sterk van de meeste gangbare
theorieën afwijkende verklaring van de
Sperlonga-groepen wordt gegeven. Een
volledige bibliografie van 1880-1972 is te
vinden in: Conticello-Andreae, Skulpturen,
53-54. Later verschenen literatuur is te
vinden in: Andreae, Odysseus.
19. De originele fragmenten bevinden zich in
het museum in Sperlonga. Daar wordt nog
gezocht naar een bevredigende opstelling,
die een idee moet geven van de originele
toestand van de beeldengroepen. Voor een
uitvoerige beschrijving van de reconstructiemethode,
die door Andreae is toegepast,
zie: Andreae, Odysseus, 122 e.v.
20. Zie o.a. Conticello-Andreae, Skulpturen, 66
39/95