HERMENEUS jrg 56-1984 nummer 2 - Tresoar

Vergilius,
Aeneis III,
568 t/m 681
Inleiding
Toen keizer Augustus (27 v.Chr. - 14 n.Chr.) aan de macht kwam, trof hij een in
veel opzichten ontredderd Rome aan. Een eeuw lang hadden burgeroorlogen
gewoed, die uiteindelijk geleid hadden tot de moord op Augustus’ adoptief-vader
Gaius Iulius Caesar in 44 v.Chr. Augustus, toen nog Octavianus geheten, had
dertien jaar nodig om het laatste verzet te breken. Rome was in verval geraakt, maar
zijn nieuwe heerser begon aan een politiek die op alle gebieden tot herstel moest
leiden.
Naast de ingrijpende reorganisatie van het bestuur en een grondige restauratie van
de stad nam keizer Augustus een doelgerichte cultuurpolitiek op in zijn programma.
De grootheid van Rome diende in alle toonaarden bezongen te worden. De
geschiedschrijver Livius (59 v.Chr. - 17 n.Chr.) begon aan een imposant werk waarin
de geschiedenis van Rome vanaf het allereerste begin (Ab Urbe Condita) tot de tijd van
Augustus beschreven werd. De dichter Vergilius (70 - 19 v.Chr.) kreeg het verzoek de
geschiedenis van de stad in poëtische vorm gestalte te geven. De oorsprong van Rome
werd verbonden met de mythische tijd van de helden van Troje. De Trojaan Aeneas,
zoon van de godin Venus, werd in Italië de stamvader van de stichter van Rome,
Romulus.
Voor de literaire vorm van zijn verhaal koos Vergilius het genre dat vanoudsher
voor legendarische vertellingen werd gebruikt: het epos. Het grote voorbeeld daarin
was Homerus. In allerlei opzichten laat Vergilius in de Aeneïs steeds weer uitkomen
dat Homerus als zijn voorbeeld diende. Dat is te zien aan de opzet van het gehele
werk (bij Homerus 24 boeken strijd in de Ilias en 24 boeken zwerftochten in de
Odyssee; bij Vergilius 6 boeken zwerftocht en 6 boeken strijd in Italië) en aan de wijze
waarop kleinere eenheden worden beschreven, b.v. de ontmoeting met de Cycloop.
Chronologisch is de Aeneïs het vervolg op het verhaal van de Ilias. De Ilias houdt op
waar Achilles weer gaat deelnemen aan de strijd met de Trojanen. De list met het
Houten Paard, de val van Troje en de vlucht van het laatste restje Trojanen horen we
van Aeneas, als hij zijn verhaal vertelt aan het hof van koningin Dido in Carthago.
Dan vertelt Aeneas ook wat hem allemaal overkomen is op zijn zwerftocht over zee.
Niet toevallig heeft hij soortgelijke avonturen beleefd als Odysseus bij Homerus. Tot
de doorstane emoties behoort ook de ontmoeting met de Cycloop. Om de parallel
86/142