HERMENEUS jrg 56-1984 nummer 2 - Tresoar

De grootste ooit afgebeelde Polyphemus is waarschijnlijk die van Antoine Wiertz
(1806-1865). ‘Un grand de la terre’ noemt hij zijn schilderij (Wiertz Museum,.
Brussel). ‘Du toqué belge’, vindt Huysmans (belgisch gekkemanswerk). 6 Polyphemus
buigt zich voorover en verslindt in deze houding een van Odysseus’
metgezellen. Het schilderij is 9.18 m hoog, zodat de Cycloop - als hij rechtop ging
staan - ongeveer 15 m groot moet zijn. Niet alleen door zijn afmetingen en sterk
geaccentueerd licht en schaduw imponeert deze figuur. Het is een afgrijselijk wezen,’
bij wiens aanblik men terstond weet ‘dat hij een gevaar is voor iedere vreemdeling en
zowel de Olympus als de goden veracht’ (Ovidius, Metamorphoses XIII. 760-761).
De 19e eeuw in Frankrijk
Intussen is in de eerste helft van de 19e eeuw ook in Frankrijk de belangstelling
voor Polyphemus weer opgeleefd, maar deze blijft beperkt tot de verliefde Cycloop.
Te Parijs werden in 1852 de drie nissen van de zgn. fontaine de Médicis in de Jardin
du Luxembourg door Auguste Ottin van beelden voorzien. Een ervan is een groep
met een klassieke aandoende Polyphemus die een rots optilt, terwijl de twee geliefden
zich diep in een grot verbergen. Ook Gustave Rodolphe Boulangers ‘Acis en Galatea’
uit 1849 (Museum van Narbonne) toont geen gruwelijke Cycloop. 7
Boulangers fantasie en delicate schilderwijze kondigen enigszins Gustave Moreau
(1826-1898) aan. Deze kunstenaar was iets ouder dan Redon, met wie hij dikwijls in
verband wordt gebracht. Zijn hang naar het bizarre maakt hem tot een voorloper van
het surrealisme en zijn onderwijs was een van de uitgangspunten van het fauvisme.
Tussen 1880 en 1896 schilderde hij Galatea vijf maal. Het gaat hem niet om de
mooie, sierlijke vormen van de zeenimf. Voor hem zijn de antieke mythen niet meer
zuiver plastische voorwendsels. De mooiste van Moreau’s Galatea’s is die uit de
collectie Rebel (afb. 7), waar in een geraffineerde stijl de nimf, gezeten in een grot,
Afb. 7. G. Moreau, Galatée. Coll. P. Rebel,
Parijs.
50/106