HERMENEUS jrg 56-1984 nummer 2 - Tresoar

het andere waaiervormig uitspreiden, vormen een soort borstelige haardos die het
bovenste gedeelte van het hoofd uitmaakt. Een zielloze grijns voltooit deze naar mijn
mening meest onverbloemde, meest karakteristieke weergave van een Cycloop.
Twee decennia later verzacht Redon de uitdrukking van zijn monster (zie afb. 2).
Ovidius vertelt bij monde van Galatea, dat de Cycloop zijn haar kamde om de nimf
het hof te maken. Toch verklaart dit niet zijn gelaats verandering. Redon moet
Fuseli’s Polyphemus gezien hebben of de prent, die I. G. Walker ervan maakte voor
Pope’s vertaling van Homerus (1805). Redon had bijzondere belangstelling voor het
werk van Pope. Tussen de hoofden van beide Cyclopen bestaat ongetwijfeld een
verwantschap. De gigantische Polyphemus steekt duidelijk af tegen de horizon, juist
zoals de reuzen van Goya (Redon werd opgevoed in Bordeaux, waar Goya net
gestorven was), hij leunt over de kam van de heuvel om beter naar het kleine
slapende vrouwenfiguurtje te kunnen kijken. Moreau’s Galatea sliep niet, maar had
gesloten ogen en was eveneens omringd door bloemen. Terwijl de onbereikbaarheid
van Galatea in Moreau’s schilderij door de grot werd gesuggereerd, moest in Redons
werk de afgewende blik van de Cycloop de onverenigbaarheid van Polyphemus en de
zeenimf uitdrukken. Het oog, dat de begeerte belichaamt, keert zich naar het
oneindige toe. ‘On ne peut guère mieux formuler l’inhibition sexuelle’, zegt
Sandström. 11
Redons aangrijpende weergave van de hopeloze liefde van Polyphemus kon na
hem niet overtroffen worden. Met ‘Galatée’ (1917, Museum van Grenoble) van
Maurice Denis (1867-1943) belanden wij weer in een andere wereld. Een wereld van
geestelijk en lichamelijk welzijn (afb. 9). Het is een vrije herschepping van het ver-
Afb. 9. M. Denis, Galatée. Musée de Grenoble.
haal. Het heden wordt gebruikt als een symbolische uitdrukking van het verleden. Een
faunachtige Cycloop geniet vanaf zijn heuveltop van het aardige tafereel, dat zich op
het strand afspeelt: jonge meisjes gaan stoeiend de zee in met een levenslust die aan
Renoir doet denken.
52/108