PROGRAMACIÓN 21Tratamento da información e competencia dixitalA ilustración desta unidade é unha parte esencial da información necesaria para o estudo da célula e a comprensióndos fenómenos biolóxicos implicados nas funcións de nutrición: seccións, detalles ampliados, vistas de frenteou de perfil e modelos a escala esixen de destrezas de razoamento para analizar a información que proporcionan osdebuxos, relacionala, sintetizala e facer deducións dos distintos niveis de complexidade.As actividades Recoñécelo? e Que falta? (páxina 30) precisan o dominio de linguaxes específicas básicas (textual,numérica, icónica, visual e gráfica) e das súas pautas de decodificación e transferencia, así como a aplicacióndos diferentes tipos de información, as súas fontes, as súas posibilidades e a súa localización, en distintas situaciónse contextos.Observar preparacións microscópicas, calcular o número de aumentos e o tamaño real dun obxecto microscópico eanalizar a interdependencia entre un factor abiótico (a luz) e a produción de amidón nas follas dunha planta duranteo proceso de fotosíntese, esixe ser competente na xestión e procesado de información abundante e complexa, naresolución de problemas reais e no traballo en contornos colaborativos.A actividade Lapis e rato (páxina 26) inclúe os enderezos de determinadas páxinas web sobre as técnicas microscópicase a organización microscópica dos seres vivos e os sitios onde se poden descargar esquemas, gráficos etáboas sobre a nutrición autótrofa das plantas e os tipos de nutrición heterótrofa animal. Esta actividade está dirixidaao desenvolvemento da competencia dixital, estimulando o manexo de estratexias para identificar e resolverproblemas de hardware e de software e aproveitar e analizar criticamente a información proporcionada.Competencia social e cidadáA actividade Lazos coa Historia da Ciencia (páxina 13) amosa a época en que viviron os homes e mulleres dedicadosá actividade científica e os momentos en que tiveron lugar os grandes descubrimentos científicos relacionadosco xeito de se producir a invención do microscopio, os descubrimentos das primeiras células e os principios dateoría celular.A actividade A Ciencia explícanos o mundo (páxina 31) fai referencia a que non é indispensable ser experto biólogopara ser naturalista; basta con ter amor á natureza e curiosidade polo mundo que nos arrodea. En coherenciacoas habilidades e destrezas relacionadas ata aquí, son parte desta competencia básica as actitudes que pretendedesenvolver a actividade Ti decides (páxina 31), que tratan de resaltar que a primeira cousa, e a máis importante,que debe aprender un naturalista, é un código de conduta: debe lembrar o privilexio que significa vivir neste mundo,por iso mesmo debe tratalo con cortesía e respecto.Competencia cultural e artísticaAs ilustracións que amosan a estrutura e a función das células procariotas e eucariotas, o funcionamento do microscopioóptico, a organización en tecidos, órganos e sistemas dos seres pluricelulares, a nutrición autótrofa vexetal e,en especial, o fenómeno da fotosíntese, os tipos de nutrición heterótrofa animal e as características, funcionamentoe tipos de sistemas dixestivos, circulatorios e respiratorios, contribúen ao desenvolvemento desta competencia.A utilización destas imaxes como fonte de enriquecemento e gozo precisa poñer en funcionamento a iniciativa, aimaxinación e a creatividade ao percibir e enriquecerse con diferentes realidades do mundo da arte e da cultura.Competencia para aprender a aprenderAs actividades Comproba... e Compara... tratan de adaptar os principios ou teorías xerais ás condicións particularesdo seu contorno e capacitan os alumnos e alumnas para describir novas observacións, ordenalas, agrupalas, clasificalas,identificar semellanzas e diferenzas, planificalas, etcétera.Actividades como Pensa (páxina 14), Observa e experimenta (páxina 27), Exercita a túa memoria (páxina28), Aplica o teu coñecemento (páxina 28) e Resolve o problema (páxina 29), permiten ser consciente do quese sabe e do que é necesario aprender. Ao mesmo tempo, implican a curiosidade de suxerir preguntas, identificare manexar a diversidade de respostas posibles ante unha mesma situación ou problema utilizando diversasestratexias e metodoloxías que permitan afrontar a toma de decisións, racional e criticamente, coa informacióndispoñible.Onde está o mentireiro?, Non caias na trampa!, Que falta? e Recoñécelo? (páxina 30) son actividades quedesenvolven habilidades para obter información –xa sexa individualmente ou en colaboración– e, moi especialmente,para transformala en coñecemento propio, relacionando e integrando a nova información cos coñecementos previose coa propia experiencia persoal e sabendo aplicar os novos coñecementos e capacidades en situacións semellantese contextos diversos.
22PROGRAMACIÓNAutonomía e iniciativa persoalAs actividades Comproba..., Compara... e Observa e experimenta (páxina 27) permiten desenvolver a capacidadede elixir con criterio propio, de imaxinar proxectos, e de levar adiante as accións necesarias para desenvolver asopcións e plans persoais. Supón poder transformar as ideas en accións; é dicir, propoñerse obxectivos e planificar elevar a cabo proxectos. Require, por tanto, poder reelaborar os esbozos previos ou elaborar novas ideas, procurarsolucións e levalas á práctica.A actividade Mira... (páxina 9) propón no inicio da unidade un conxunto de interrogantes que pretenden estimular ainiciativa persoal encamiñada á busca de información. Permite explorar as distintas opcións, de maneira que poidanelixir de maneira autónoma a opción máis axeitada.Recursos didácticosMateriais• Microscopio, lupa binocular e material xeral de microscopía.• Colección de preparacións microscópicas e diapositivas de células e tecidos.• Murais e modelos anatómicos do corpo humano e dos principais órganos e sistemas de animais e plantas.• Modelo de home clástico.• Unha planta de xeranio.• Tres vasos de precipitado.• Alcol e lugol.• Tres caixas de Petri, pinzas e tesoiras.• Papel de aluminio.• Chisqueiro, soporte e enreixado para quentar.Libros• AUDESIRK, T. e AUDESIRK, G. Biología. La vida en la Tierra. Editorial Prentice Hall.• AYENSU, E. Los ritmos de la vida. Editorial Debate.• BYLES, M. Experimentamos con los sentidos. Editorial Edelvives.• BRITISH MUSEUM (Natural History). Biología humana. Ediciones Akal.• CURTIS, H. e BARNES, N.S. Biología. Editorial Panamericana.• FERRÁNDIZ, S. e col. Atlas de Fisiología. Editorial Edibook.• HANN, J. Guía práctica ilustrada para los amantes de la ciencia. Editorial Blume.• HICKMAN, ROBERTS eLARSON. Zoología. Editorial McGraw-Hill-Interamericana.• HOAGLAND, M. Las raíces de la vida. Salvat Editores.• JESSOP. Invertebrados, teoría y problemas. Editorial McGraw-Hill-Interamericana• LERAUT, P. Les insectes. Editorial Bordas.• MINELLI, G. De la célula al hombre. Ediciones SM.• ROBERTS, M. V. B. Biology for life. Editorial Nelson.• STIDWORTHY, J. Aprende a ser un buen ecólogo. Parramón Ediciones.• STOCKLEY, C. Diccionario de Biología. Editorial Montena.• VARIOS. Cómo funciona la Naturaleza. Editorial Debate.• VARIOS. Diccionario visual del cuerpo humano. Editorial Altea.• VARIOS. El mundo de la ciencia. Ediciones Nauta.• VARIOS. Enciclopedia visual de los seres vivos. Ediciones El País-Altea.• VARIOS. L’evolution de la vie. Editorial Armand Colin.Revistas mensuais• Natura.• Quercus.• Muy Interesante.• Investigación y Ciencia.• Alambique.• Enseñanza de las Ciencias.Software• Biología. Enciclopedia temática. CD-ROM Interact. Editorial Argos Vergara.• DIGESTIO. La digestión: el aparato digestivo. PNTIC 90. MEC.• Ciencias Naturales. Enciclopedia temática. CD-ROM. Editorial Lafer.• Zoología. Enciclopedia temática. CD-ROM Interact. Editorial Argos Vergara.