verbatim report of constituency public hearings ... - ConstitutionNet

Irene Randu: Na ikiwa wataondoka katika hayo makao warudi mabarabarani wachukuliwe hatia. Sheria iruhusu wakina
mama nafasi ya kuamua ni watoto wangapi wanataka kuwazaa kulingana na afya zao sio kushurutishwa ataje majina mbari
nzima. Lazima waislamu wapewe wakina mama wakili wao ambaye atakaye simamia haki za watoto na wakina mama ambao
wamemchagua wao wenyewe.
Uandikishaji wa kupiga kura uwe ni wa kuendelea kwa sababu mda ya kujiandikisha kura hujulikani, kuwe na ofisi maalum za
kujiandikisha. Wananchi wanaofikisha umri wa kujiandikisha waweze kujiandikisha mahali popote wakati wowote. Kuwe na
women desk katika ma-police station na hospitali zetu tumesema ziwe bure kwa sababu hali ya vifo na maradhi ni mengi sana,
imeweza kutuadhiri sana ki uchumi. Uradhi, siku bwana akimwacha mkewe, mali yao yagawanywe nusu kwa nusu manake bibi
pia amechangia katika kujenga hio nyumba. Mwanamume akinajisi mtoto mdogo, sehemu zake za siri ziweze kuwa castrated
manake hukumu anayopewa ni ndogo sana ndio maana wanaendelea kila siku. Baba akimruka mama kuwa mtoto si wake,
kuwe na sheria za kupimwa damu ili mzee huyo aweze kusimamia malezi ya huyo mtoto. Kuwe na koti ya uamuzi ya wakina
mama, mila ya kuridhi mwanamke ikomeshwe, miji Kenda nao pia wanalia sana pamoja na mila zingine ambazo zinazidi kuleta
mateso, mila ndogo ndogo za mama ameolewa, siku akiachwa anaambiwa arudishe mahari na yule bwana hawezi kumrudishia
uzuri wake na usichana wake. Bibi na bwana wakiachana, mke na nume wakiachana, watoto wakiwa wako chini ya umri wa
miaka kumi na nane waachiwe mama yao katika nyumba ile ile walio lelewa. Yule mume akiwa amepata mke mpya, aende
akaanze boma jipya. Kuwe na tume speciali katika hospitali ambazo zitaangalia malalamiko ambayo tuko nayo, unaeza
kwenda mama kuzaa hospitali na mtoto wako akadhuriwa kwa sababu ya ujeuri ulioko katika mahospitali, mtoto akaangushwa,
akawa mlemavu na hakuna mahali tunaweza kupeleka hayo mashtaka. Na tabia ya wazazi, ikiwa ni baba au mama kuingilia
ndoa za watoto wao zikomeshwe kwasababu hao ndio wanazidisha talaka na watoto wengi wanaadhirika kwa sababu ya ndoa
kuvunjika ovyo ovyo.
People: ....................................................(inaudible)
Irene Randu: Na baba wa kambo na mama wa kambo pia waulizwe wazi wazi ikiwa hawawezi, mzazi wowote kulea
mtoto wa mwenziwe aseme wazi wazi kuliko kumfanyia mateso. Tumesema natural resources ziweze kusaidia katika province
zinakotoka kwa hivyo zitatusaidia kutokana kwa upande wa elimu, hospitali na mambo mengine. Ukatili katika majela hasa hizi
juvenile courts za watoto wetu
Com. Wambua: Summarize tafadhali, nimekupatia muda
Irene Randu: sisi tumeketi kutoka asubuhi na kina mama tumedhulumiwa na mumetuonyesha wazi hapa. Ukatili
undolewe katika jela za watoto wetu
Com. Wambua: Mama................................(inaudible) tafadhali mama
103