verbatim report of constituency public hearings ... - ConstitutionNet

wangapi ambao wana watoto walemavu ama kuna jamii ambayo ina mlemavu. Mlemavu katika jamii tangu kitambo ni mtu
ambaye amedharauliwa sana na huwa ni kama laana katika jamii. Na hio kweli imekuwa ni
Com. Wambua: Tumsikize mwenzetu hapa tafadhali. Excuse me, can you organize yourself so that you dont disrupt the
proceding, we cannot have two or three at a time or maybe.................(inaudible) to record the .................(inaudible) outside
there. I think it will be better. Nendeni nje hapo tafadhali mujiandikishe
John Nyagaka: Venye nilikuwa nasema, mlemavu katika jamii tangu kitambo amekuwa ni kama laana. Na utapata kwa
muda mwingi huyu mlemavu hapewi nafasi na hata kwa serikali yetu, ni ajabu sana serikali yetu ilikuwa inadharau mtu mlemavu
sana mpaka wakati wa multi-party ilipo ingia ndio kidogo imeanza kutambua umuhimu wa yule mlemavu. Kitambo haungeweza
kupata mlemavu bunge na ni kitu cha kushangaza kwamba mlemavu ni binadamu, anataka huduma kama yule mwingine lakini
serikali haimtambui. Ningependa kutoa maoni yangu na yangekuwa ni kama sheria ipitishwe katika bunge ambayo
itamuwezesha yule mlemavu kuonekana kama mtu yeyote yule. Ya kwanza ningependa mtu mlemavu akipata elimu yake, iwe
ni ya bure. elimu wengi wetu ambao ni walemavu kama mimi nimepata elimu kupitia wa-missionari. Kama si missionari
singepata elimu na kwa sasa hivi wamisionari wamejiondoa katika serikali yetu. Watoto walemavu wanapata shida sana.
Serikali haioni hivyo, vituo vingi vya walemavu vimefungwa, serikali ikisema haina pesa, kumaanisha kwamba bila wale misionari
wamejitoa, serikali haiendelezi elimu wa walemavu. Utapata mlemavu amewekwa kwa kiwango kile kile cha yule ambaye si
mlemavu. Kwa hivyo ningependa serikali iangalie upande wa mtoto mlemavu kuwa hata yeye anahitaji elimu, anahitaji afya
nzuri na iwe ni sheria kwamba yule mlemavu aangaliwe kabisa. Kitu cha pili, akisha maliza shule, anaweza kuwa amefaulu vizuri
sana. Ni ajabu kwamba mlemavu ukituma application kwa kampuni yoyote ile, yule mwajiri hatajua kwamba wewe ni mlemavu
wakati umetupa application hajakuona. Utakapo itwa kwa intervew, na kweli una qualifications za kutosha, utakapo kwenda
kwa ile interview na mwajiri aone wewe ni mlemavu, huwezi kutembea, haoni, husikii, ile kitu atafanya, pengine atakupa shilingi
elfu moja akwambie, ‘am sorry, ile kazi iko hapa wewe huwezani nao’. Lakini kulingana na qualifications zako, unaweza ile
kazi. Sasa hio opportunity ambayo, I mean, kutuonea huruma hatutaki. Tunataka opportunity, nina elimu ya kutosha, nipe ile
opportunity kama umeamua kuniajiri, niajiri uone kazi yangu, uone outcome yangu. Wacha kunionea huruma kwamba mimi
siwezi, ninaweza. Kwa hivyo ningependa serikali ilitie mkazo kupitia parliament, kwamba kila kampuni ipeane percentage fulani
ya kuajiri mtu mlemavu. Atleast kama pale Bamburi kungekuwa na walemavu ambao wanafanya kazi pale. Kuna watu wengi
sana walemavu wamesoma, lakini ukienda bamburi pale pengine huwezi kupata mlemavu, kwa nini, hawezi kazi lakini
qualifications, certificates, anazo. Kwa hivyo tungependelea iwe ni mjadala bunge ipitishe iwe ni sheria kwamba kila kampuni
ipate kupeana nafasi kwa mtu ambaye ni mlemavu. Kitu kingine, kuna hizi funds zinakuwa managed, nizawalemavu ndio kama
zile wakati mwingine serikali imechanga funds za walemavu. Lakini utapata wale wanazi manage si mtu mlemavu. Utapata mtu
anazi manage ni mtu ambaye anatembea vizuri, hajui shida za mlemavu, uki apply ile fund, hupati na unashangaa sasa ile fund ni
ya nini. Haikufikii wewe, ukitaka huipati, sasa unashindwa hii fund basi haja gani ikachangwa kwa kutumia jina lako na hauipati.
Kwa hivyo tungependa parliment iangaliwe, iwe ni sheria ya kwamba ile kitu iwe governed na mtu ambaye ni mlemavu. Hata
pahali, institutions kama Bombolulu, iwe walemavu wamepewa
109