verbatim report of constituency public hearings ... - ConstitutionNet

ambayo ningependa tuwe nayo na uwekwe katika Katiba mpya.
Speaker: Ongeza sauti.
Maurice: Okay, my name is Maurice Amakoya Stevenson and I am going to talk specifically about system of government. I
wish to propose as follows that Kenya should have a Parliamentary System of government in which the Head of State is
separate from the Head of Government.
Com. Wambua: Apeye nafasi tafadhali.
Maurice: Raisi katika mvumo wa serikali ambaya napendekeza kwa tume ya katiba leo ni kwamba rais pamoja na makamu
wake wachaguliwe moja kwa moja na wananchi. pili, wadhifa wa rais wa jamhuri uwe na msingi wa kuongoza Kenya katika
sherehe pengine za kitaifa ama kuweka sahihi mswada baada ya kujadiliwa na bunge na mamlaka makubwa ambayo katiba ya
sasa inampa raisi wa jamhuri yanapaswa kupunguzwa; kwa mfano, rais kutangaza hali ya hatari, kuweka sahihi mikataba na nchi
bila kupata kibali cha bunge, kuwasamehe watu ambao kuna ushahidi wa dhahiri kwamba wameuwa na mambo kama hayo
unapasa kupunguzwa. Tatu, rais wa jamhuri wa Kenya hapaswi kuwa juu ya sheria, the President of the republic of Kenya
shold not be above the law kwa sababu hali kama hii inamfanya rais wa jamhuri kukiuka sheria za nchi na hata kukiuka haki za
kibinadamu za wakenya vile anavyotaka. Kwa hivyo, ikiwa raisi wa jamhuri kutakuwa na ushahidi wa kuonyesha kwamba
ametenda hatia zifuatavyo, kwa mfano kutumia ofisi yake vibaya, kutumia uwezo wake vibaya, kujihusisha katika vitendo vya
uhaini na ufisadi, anapaswa kufunguliwa mashtaka na kupatana na hatia aondolewe mamlakani. Nne, ijapokuwa napendekeza
hapa kwamba rais wa jamhuri katika mvumo huu, yaani parliamentary system awe na uwezo wa kuteuwa pengine majaji na
ma-ofisa wengine wa uma, mabalozi, lakini utozi huo unapaswa kupasishwa na bunge ili kuhakikisha ya kwamba wakenya
wanaofaa ndio wanaochaguliwa kuchukua nyathifa hizo. Tano, bunge linapaswa kubaki na mamlaka ambayo liko nayo ya
kupiga kura ya kutokuwa na imani na rais. Pia, rais uwezo ambao yuko nao katika katiba ya sasa ya kuweza kuita, kuhairisha
na kuvunja bunge uondolewe kutoka kwake. Badala yake, bunge linapaswa kuwa na ratiba yake ya matokeo yake. Sita,
ningependa kupendekeza kwa tume ya katiba kwamba uwezo ambao rais yuko nao katika katiba ya sasa ya kukataa kwa
mfano kuweka sahihi mswada ambao umejadiliwa na bunge, kwa mfano ile donde bill
Speaker:................................................(inaudible)
Maurice: kunapaswa kuwa na kifungu ambacho kitamlazimisha raisi wa jamhuri aweke sahihi kifungu hicho ili iwe sheria.
Mwisho, katiba ya Kenya ambayo wakenya wangependa kuwa nayo, iwe na should provide for the post of the leader of
opposition na kazi za kiongozi wa upinzani itakuwa ni to keep checks and balances of the government of the day to ensure that
there is probity, transparency, accountability, good governance and sound economic management to foster national
development. To ensure that there is equitable distribution of natural resources by the government in power, to provide an
97