cache

87
ถายทอดผานทางพันธุกรรม (Palta et al., 1993) จะเห็นไดวาผลการทดลองในพืชตาง ๆ ดังกลาว
สนับสนุนวาบทบาทของกรดไขมันไมอิ่มตัว linoleic acid (C18:2) อาจจะมีสวนทําใหลดความไว
ตอ CI ของใบพืชสกุลกะเพราได
แตการศึกษาในพืชหลายชนิด พบวาการสะสมของ linolenic aicd (C18:3) มีบทบาทตอ
ความตานทานตออุณหภูมิต่ํามากกวากรดไขมันไมอิ่มตัวชนิดอื่น (John and Christiansen, 1976;
Cyril et al., 2002) นอกจากนั้นกรดไขมันไมอิ่มตัวยังมีผลตอการอยูรอดของตน Arabidopsis ที่
อุณหภูมิต่ํา โดยตนกลายพันธุที่มีระดับของกรดไขมันมันไมอิ่มตัวในเยื่อหุมลดลง ทําใหตนพืชมี
ความแข็งแรงนอยกวาตนปกติหรือตายหลังการปลูกที่อุณหภูมิต่ํา อธิบายวาตนกลายพันธุมีการอ
ยุบตัวหรือเกิดความเสียหายของเยื่อหุมงายกวาตนปกติ (Hugly and Somerville, 1992; Miquel et
al., 1993) แตการศึกษาการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพของ microsomal membrane ของผลมะเขือเทศ
โดยใชเทคนิค wide-angle x-ray diffraction พบวาในระหวางเก็บรักษาที่อุณหภูมิต่ํา มีปริมาณ gel
phase เปลี่ยนแปลงเพียงเล็กนอย แตหลังจากยายผลมะเขือเทศไปที่อุณหภูมิหอง จึงมีปริมาณ gel
phase เพิ่มขึ้น ทําใหกรดไขมันในเยื่อหุมเกิด phase separation และเกิดการรั่วไหลของประจุเพิ่มขึ้น
แสดงวาการเปลี่ยนแปลงสถานะของไขมันในเยื่อหุมไมไดเกิดขึ้นที่อุณหภูมิต่ํา และไมไดเปน
สาเหตุของการเกิด CI (Sharom et al., 1994) ดังนั้นสวนประกอบของไขมันในเยื่อหุมเซลลอาจ
ไมไดเปนปจจัยหลักของความไวตอการเกิดCI
การแสดงอาการ CI ของตนออนขาวโพดที่สภาพอุณหภูมิต่ํา เกี่ยวของกับ การเพิ่มขึ้น
ของอนุมูลอิสระ (free radicals) หรือ reactive oxygen species (ROS) ซึ่งไปกระตุนการเกิด
กระบวนการออกซิเดชั่นของโปรตีน ไขมันและยับยั้งกิจกรรมของเอนไซม proteases การทําใหพืช
มีการปรับตัว (acclimated seedling) ทําใหมีระดับของเอนไซมตานอนุมูลอิสระ ไดแก catalase
(CAT) glutathione reductase (GR) และ guaiacol peroxidase (GPX) เพิ่มขึ้น 35-120% ซึ่งชวย
ปองกันการสะสมของ ROS และการเกิดออกซิเดชั่น ของโปรตีน ไขมัน และปองกันการยับยั้ง
กิจกรรมของเอนไซม proteases (Prasad, 1996) ในพืชสายพันธุทนทานตออุณหภูมิต่ ํามักมีปริมาณ
สารหรือเอนไซมตานอนุมูลอิสระมากกวาหรือมีการสราง ROS นอยกวาพันธุที่ไวตออุณหภูมิต่ํา จึง
ชวยชะลอการแสดงอาการ CI ที่มีสาเหตุจากกระบวนการ oxidative stress หรือ lipid oxidation ใน
เซลลพืช (Wismer, 1998) เชนเดียวกับผลการศึกษาครั้งนี้ ในแมงลักใบออนมีความไวตออุณหภูมิ
ต่ํานอยกวาใบแก แตมีกิจกรรมของเอนไซม CAT และ POD หรือ GPX มากกวาใบแก ขณะที่
กิจกรรมของเอนไซม ascorbate peroxidase (APX) และ superoxidae dismutase (SOD) ไมแตกตาง
กันทางสถิติเมื่อเปรียบเทียบกับใบแกซึ่งมีความไวตออุณหภูมิต่ํามากกวา (ภาพที่ 11) ดังนั้นความ