MEERVOUDIG RUIMTEGEBRUIK ENKELVOUDIG RECHT - Habiforum

102
eerste stap van verzelfstandiging brengt voor openbaar bestuur de nodige pro-
blemen met zich mee: het ministerschap van Tineke Netelenbos werd niet in het
minst getekend door de strijd om zeggenschap over doen en laten van de NS. De
Tweede Kamer hield daarbij druk op de ketel. Netelenbos’ opvolger Roelf de Boer
werd eind 2002 door de Kamer gedwongen om de NS te weerhouden van prijs-
verhogingen waarvoor het prestatiecontract en zeker de ervaren dienstverlening
geen ruimte zouden laten. De NS vroeg de minister om in ruil voor afzien van
prijsverhoging zelf af te zien van verhoging van de vergoeding voor gebruik van
infrastructuur. Daar ging het Ministerie van Verkeer en Waterstaat niet op in,
hoewel De Boer toegaf dat de spoorwegen slecht onderhouden zijn; omwille van
zijn demissionaire status wilde de minister niet meer geld besteden aan onder-
houd. Op het moment dat directeur Aad Veenman slechte financiële jaarcijfers
van NS Reizigers presenteerde (NS Vastgoed compenseerde dat overigens), waar-
schuwde hij dat lage prijzen ten koste zouden gaan van de dienstverlening. De
staat bracht de NS voor de rechter en in die procedure kreeg de staat bijval van
consumentenorganisaties waaraan de NS had beloofd de prijzen niet te verho-
gen. De advocaat van de NS, aldus journaliste Japke Bouma, merkte op dat con-
sumentenorganisaties en ook Tweede Kamer externen zijn voor wat betreft de
overeenkomst tussen Ministerie en vervoerder en dat hun inmenging het zaken
doen van een commercieel bedrijft verstoorde. Toen de Rechtbank ’s-
Gravenhage in kort geding uitspraak deed, bleek de positie van de consumen-
tenorganisaties alleszins relevant: NS mocht de prijzen niet verhogen, niet zo-
zeer omdat het prestatiecontract dat verbiedt maar omdat het strijdig is met de
belofte aan de consumentenorganisaties. Opmerkelijk is dat die organisaties
vooraf uit geldgebrek bijna besloten zich niet in de procedure te voegen. 3 De po-
sitie van representanten van ‘de burger’ in dit proces belichaamt horizontaal toe-
zicht.
8.3. JURIDISCHE ASPECTEN VAN PLURIFORME STURING
8.3.1. INLEIDING
Bij meervoudig ruimtegebruik is al snel sprake van meervoudige samenwerking.
Dat wil zeggen dat de voorbereiding en realisatie van beleid geschiedt in samenwerking
tussen burgers, bedrijven en bestuurders, ambtelijk en politiek. Deze dubbele
meervoudigheid, ruimtelijk en in de samenwerking, vergt uiteenlopende in-
3
Bouma, J.-D. (2003) Strijd NS over fiat minister, NRC Handelsblad, 14 maart, p. 1; Bouma,
J.-D. (2003) NS klem tussen minister en treinreiziger, NRC Handelsblad, 14 maart, p. 2;
Bouma, J.-D. (2003) Rechter vindt dat NS belofte niet mag breken, NRC Handelsblad, 22
maart, p. 8.