MEERVOUDIG RUIMTEGEBRUIK ENKELVOUDIG RECHT - Habiforum

op te lossen. Bovendien zijn probleemsituaties ambigu en dynamisch: pas door
interactie tussen betrokkenen en onder invloed van maatschappelijke processen
worden posities ingenomen en komen handelingsalternatieven in beeld.
Vaak worden beide argumenten, draagvlak en verrijking, als wederzijds
uitsluitende aspecten gezien: goede, inhoudelijke ideeën moeten worden afgezwakt
omwille van het verwerven van draagvlak. De procesbenadering bestrijdt deze
gedachtegang. Draagvlak en verrijking liggen sterk in elkaars verlengde. Een zorgvuldige
behandeling (bescherming, combinatie en integratie) van verschillende
belangen, middelen, waarden en perspectieven zorgt juist voor het genereren van
draagvlak voor het proces en de uitkomsten die het produceert (Edelenbos, 2000).
Procesontwerp en -management
Het centrale achterliggende idee achter de processuele benadering is dat niet zozeer
de inhoud van het beleid wordt ontworpen, maar wordt getracht een proces van
ruimtelijke ontwikkeling te ontwerpen en uit te voeren om uiteindelijk door belanghebbenden
gedeelde inhoud (bijvoorbeeld projectresultaten) te kunnen genereren.
De processuele benadering gaat ervan uit dat actoren verschillende perspectieven,
belangen en waarden hanteren over een ruimtelijke vraagstuk en de geprefereerde
oplossingen voor dat vraagstuk. Dit uitgangspunt maakt het onmogelijk om
vooraf de inhoudelijke normen te specificeren waaraan de resultaten moeten voldoen.
Normen zijn dan ook niet uitgangspunten van een ruimtelijke besluitvormingsproces,
maar eerder uitkomsten van dat proces.
Binnen de processuele benadering wordt vaak onderscheid gemaakt tussen
procesontwerp en -management (De Bruijn, Ten Heuvelhof en In ‘t Veld, 1998;
Edelenbos, 2000; Teisman, 2001b). Voor aanvang van een ruimtelijk besluitvormingsproces
wordt dit proces eerst in grote lijnen opgezet. Een onafhankelijke
procesbegeleider neemt dit vaak voor zijn of haar rekening, omdat deze een neutrale
positie heeft in het ruimtelijke vraagstuk; de procesbegeleider heeft geen inhoudelijk
belang bij het vraagstuk. De procesbegeleider maakt het procesontwerp niet
solistisch, maar in samenspraak met centrale belanghebbende partijen (Edelenbos,
2000). De stakeholders moeten immers achter het procesontwerp staan om het
gezag ervan te garanderen. Aspecten die in een procesontwerp aan de orde kunnen
komen zijn onder andere (vgl. De Bruijn, Ten Heuvelhof en In ‘t Veld, 1998; Edelenbos,
2000):
− organisatie van het interactieve proces: op hoofdlijnen wordt het proces
georganiseerd, waarbij aandacht wordt besteed aan de rollen, posities, taken
en verantwoordelijkheden van en informatiestromen tussen de belanghebbenden;
− bepaling van de randvoorwaarden: het speelveld van het proces wordt gemarkeerd
met procesrandvoorwaarden, zoals deadline van het proces, budget
en personele ondersteuning van het beleidsproces, alsmede de inhoudelijke
randvoorwaarden;
81