MEERVOUDIG RUIMTEGEBRUIK ENKELVOUDIG RECHT - Habiforum

onder andere wonen, werken, water, milieu, infrastructuur en natuur. Dit heeft zijn
neerslag in een ordening van de ruimte waarbij de positionering van functies vertaald
wordt in vlakken en begrenzingen op de kaart. Verschillende gebruiksvormen
sluiten elkaar daardoor op papier al bij voorbaat uit, terwijl dat in de praktijk niet
het geval hoeft te zijn. Het als vanzelfsprekend onderscheiden van functies en het
hanteren van functiescheiding zou ter discussie moeten worden gesteld. Ruimtelijke
concepten, zoals de lagenbenadering en de watersysteembenadering, kunnen in dit
kader bijdragen aan een heroriëntering van het denken over de ruimtelijke inrichting.
In de huidige situatie wordt vaak nog zeer sterk gedacht in vlakken, zoals ook
functies weergegeven kunnen worden op een kaart. Een denken in lagen, zowel ten
aanzien van activiteiten of gebruiksvormen, als ook ten aanzien van betekenissen
(Van Assche en Jacobs, 2002), zou beter tegemoet komen aan de situatie van de
dagelijkse praktijk.
Wanneer inrichtingsvraagstukken vanuit een breder perspectief worden benaderd,
heeft dat niet alleen consequenties voor de denkbeelden ten aanzien van de
fysieke ruimtelijke ontwikkeling, maar ook voor de denkbeelden ten aanzien van
de totstandkoming en het gebruik van plannen. Een andere benadering van inrichtingsvraagstukken
vraagt namelijk een andere benadering van de sturingsvraagstukken,
aangezien deze onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn (Van Ark en Beunen,
2002; Van Ark en Hidding, 2002). Wanneer het wenselijk wordt geacht dat de
benadering van inrichtingsvraagstukken minder door beleidsmatige categorieën
wordt gedomineerd vereist dit een meer ‘integrale’ (of omvattende) benadering van
inrichtingsvraagstukken (Janssen-Jansen, 2001). Dit heeft op zijn beurt consequenties
voor de verdeling van middelen, bevoegdheden en verantwoordelijkheden in
planningprocessen en de onderlinge verhoudingen tussen actoren. Hiermee lopen
we tegen de problemen van het Nederlandse planningsysteem aan.
Nederland kent een complex en gefragmenteerd overheidssysteem voor de
aansturing van de ruimtelijke inrichting (zie tabel). Het beleid wordt grotendeels
uitgezet binnen drie ministeries: het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Ordening en Milieu; het Ministerie van Verkeer en Waterstaat; en het Ministerie
van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid. Deze ministeries zijn op hun beurt
onderverdeeld in gespecialiseerde departementen die zich richten op bijvoorbeeld
waterbeheer, infrastructuur, volkshuisvesting, natuurbeheer, landbouw en milieu.
Elk van deze beleidsdomeinen kent zijn eigen planningstijl, procedures, reguleringstypes,
planningconcepten, planningdiscoursen en planningdocumenten (Janssens &
Van Tatenhove, 2000; Hidding et al., 2000; Hidding & Teunissen, 2002).
17