MEERVOUDIG RUIMTEGEBRUIK ENKELVOUDIG RECHT - Habiforum

moet echter wel verdiend worden door goed voor het milieu te zorgen. De zetel is
de positieve prikkel.
In de Verenigde Staten zijn veel wetten periodiek aan herziening toe. In dat
proces worden regelmatig belanghebbenden betrokken. Wie in de staat Wisconsin
aantoonbaar goed gevolg geeft aan de wet milieubeheer, kan het recht verwerven
op zitting in de Green Tier Council. Dat is een Raad die betrokken wordt bij het
opstellen van de opvolger van de wet milieubeheer. Een idee is om dat in Nederland
toe te passen bij de periodieke herziening van bestemmingsplannen. Iedere
belanghebbende heeft daarop inspraak, maar ‘goede ruimtegebruikers’ zouden zich
een bijzondere positie kunnen verwerven in een gemeentelijke Raad voor Zorgvuldig
Ruimtegebruik. Dat zijn bijvoorbeeld plaatselijke woningbouwcorporaties,
projectontwikkelaars en bedrijven. De bonus om in die Raad te mogen meepraten
over het nieuwe bestemmingsplan moet een prikkel zijn tot zorgvuldig ruimtegebruik.
Dit idee sluit aan bij de Nota Ruimte die gemeenten een belangrijke rol toekent
in de ruimtelijke inrichting. Tegelijkertijd past dit idee goed bij de deregulering
die meer autonomie aan betrokken partijen wil geven. Leidt deregulering tot
minder regels om de kwaliteit van de ruimte te garanderen, dan kunnen partijen
daaraan werken in de Raad voor Ruimtegebruik.
Een laatste en misschien wel sterkste voorbeeld van het feit dat deregulering
niet de enige wijze van reageren is, is een maatregel die is voorgesteld door de
WRR. 8 Dit is het onderhandelbaar maken van wetten, waarmee ook al is geëxperimenteerd
in de Experimentenwet Stad & Milieu, en die een vervolg krijgt in de
Interimwet Stad & Milieu. Dit is een manier om wetten die elkaar uitsluiten met
elkaar te verzoenen, afhankelijk van de situatie. Alles bij elkaar resulteren deze
alternatieve maatregelen in de constatering dat de wet harde eisen stelt, een ondergrens.
Dat is waar de wetgever mee kan werken, maar niet alleen door deze naar
onderen te verschuiven, deregulering, en zo meer ruimte te creëren. Het recht legt
een ondergrens onder wat juridisch is toegestaan; onder die grens is een handeling
onrechtmatig. De wetgever kan op vijf alternatieve manieren met die ondergrens
omgaan:
1 Naar onderen verschuiven, d.w.z. méér toestaan; deregulering.
2 Naar boven verschuiven, d.w.z. minder toestaan; regulering.
3 Meer sancties bij prestaties onder de ondergrens; negatieve prikkels (land
value taxation).
4 Beloning bij prestaties boven de ondergrens; positieve prikkels (Green Tier
Legislation), zie hoofdstuk 10 van dit boek.
5 Het onderhandelbaar maken van de ondergrens; hardheidsclausule (Experimentenwet
Stad & Milieu, voorstel WRR).
De wetgever in Nederland beperkt zich voornamelijk tot de alternatieven 1, 2 en 3.
Zeker meervoudig ruimtegebruik vraagt om het exploreren van de alternatieven 4
8 Zie daarover het laatste hoofdstuk van dit boek.
121