Nr 102, grudzień 1962 - Znak

1900 HENRYK ELZENBERG
,
"Iepszy"). Ale ezy te same ezynniki dostarezajq rowniez motyw6,w?
Che~ powiedziee: motyw6w skutee1'5nyeh? Napewno nie;
i 'w tym sedno sprawy. Obliezanie szans powodzenia seiqga nas
na 'teren ,rolwazail tak eModno-rozsqdkowyeh i trzezwyeh, ie
iZ nieh zaden dynamiezny, parywlajqey moty,w uezueiowy si~ nie
wyloni. Z miejseem w hief.a'rehii jest oezywiscie inaezej: stwarz,a
ona nie tylko raej~ dla wyboru, ale i motyw; z dwoeh dobr, dla
ktoryeh rna zro.zumienie, ezlowiek uezulony moralnie bardziej koeha
'wi~ksze niz mniejsze. Ale moze je tak kochae dopiero, gdy je jako
:!Jakie rozpoznal; a w praktyee rzeez to ,nie taka Iprosta. Wszysey
z,namy alternatywy typu: lezy Iprzy ustaleniu budzetu t~ oto ~wolt~
przeznaezye na budow~ obszerniej,szego i lepiej urzqdzonego szpitala,
ezy tez moze np. filharmonii, ktorej dotqd nie bylo? Czy
w ehwili niebezpieezeilstwa groiqeego ojezyznie ise bie si~ }ako
oehotnik, ezy dalej prowadzie rozpocz~te, moze doniosle badania
teoretyezne? Przed tego roozaju alternratYWq stoi tez Brutus;
slowne zas jego sforrnulowanie mogl(}by np. bye takie: ezy _.
przez odmow~ udzialu 'W spisku - ratowae zycie ezlowieka
Wlspanialego i wyjqtkowego, ezy uwolnie kmj od tego,i ezlowieka
w jego eha,rakterze "tyrana", - nie najgorszego mo.ze, lale z pewnosciq
despoty i uzurpatora? Wartosci Sq tu wsz~dzie rzeezowo
jakies niewymierne, tak ze w tyeh sprawaeh latwo si~ mozemy
znaleze w stanie wahania; Ia wtedy i Illajgor~tsza milose dobra jako
takiego nie moze bye motywem wystarczajqeym. Musi jq cos uzupelnie,
3. tym uzupelnieniem moze bye tylko ezysto osobista, irraejonalna
pre d y 1 e k c j a, dzi~ki ktorej jednq odl!Tlian~ dobra
przekladlamy nad dl'ugq. By 'stae si~ motywem skutecznym, predylekeja
lti