Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
1848 KS. IGNACY TOKARCZUK<br />
III. ZMIANA STRUKTURY SPOLECZNEJ WSI<br />
Jeszcze gl~biej nii: zmiany Itechniczno-ekonomiczne si~gajll<br />
zmiany w strukturze spoJ:ecznej wsi. Dlatego koniecznq jest rzeCZq<br />
omow,ic dawne g'vupy i'stniejqce 'wsr6d chlopow, jak i te, kt6re<br />
po,wstaly po wojnie. Na wst~pie mala uwaga. W okresie przedwojennym<br />
podstawq IZaliczania kogos do tej czy iimej grupy byl<br />
obszar ziemi posiadany przez niego. Obecnie natomiast w ustroj\l<br />
socjalistycznym podst!aw~ podzialu stanowi relacja kapitalu do<br />
pracy. ZaleZnie od tego, czy ktos Iprac~ SWq sprzedaje, kupuje,<br />
wzgl~dnie moze zyc bez cudzej pmcy, zalicza si~ do tej czy innej<br />
kateg,orii chlopow. W rzeczywistosci Ite dwie podstawy podzialu<br />
pokrywajq si~ ze sobq w ,zasadzie, poniewaz wraz ze wzrostem<br />
obszaru ziemi pows'tiaj,e potrzeba najmu pracy.<br />
Prole tar i at . r 0 1 n y stanowil piepwszq grup~ ludnosci<br />
chlopskiej liczqc od .dolu. Obejmowal on robotnikow najemnych<br />
bez ziemi, ktorzy byli zatrudnieni bqdz 'na folwa'rkach bqdz<br />
w wi~kszych gospodarstwach chlopskich. Wedlug spisu z roku 1931<br />
stanowili oni okolo 12% ludnosci wiejskiej przeciE~tnie. Procent ten<br />
byl z·nacznie wYZszy na ziemiach centmlnych niz na da,wnych terenach<br />
wschodni,ch. Ta grupa w lZasadzie po wojnie przestala<br />
faktycznie istnjec. Spis z r. 1950 wykazywal zaledwie 2% ludnosci<br />
wiejskiej nalezqcej do tej grupy, a badania przeprowadzone 5 lat<br />
p6zllIilej sygnalizowaly, ze staly najem stal si~ zjawiskiem ba'rdzo<br />
rzadkim. Jaki jest dalszy los tych ludzi? Otoi: dane statystyczne<br />
podajq, iz 64% ziemi folwarcznej otrzymala wJ:asnie ta grupa ludnosc.i.<br />
Z tego 47% ziemi dostalo si~ w r~ce bylej sluzby folwarcznej.<br />
Znaczna cz~s{; ich przeobrazila si~ pozniej w · tzw. Sredniakow.<br />
Badania LE.R. wyk,az:aly, ze te llIowe gospodaIistw,a sredniackie stanowily<br />
bezposrednio po reformie w rejonie swdkowo-zachodnim<br />
(woj. poznlanskie i bydgoskie) 310f0 wszystkich gospodarstw sredniackich,<br />
w rejonie swdkowo-wschodnim (woj. warszawskie ~ bialostockie)<br />
11%, a w ,rejonie poludniowo-wschodnim (woj. kieleckie,<br />
rzeszowskie i lubelskie) zaledwie 3%. R6znice terytorialne - jak<br />
widzimy - Sq baI1dzo duze, one zadecydowaly p6znieJ 0 r6zllY'lp<br />
zag~szczeniu Spoldzielni Produkcyjnych, ktorych g16wnq cz~sc<br />
stanowili nOlwi s.redntacy.<br />
Inna cz~sc pwletariatu rolnego wyw~drowaha na ziemie zachodnie,<br />
wreszcie cz~sc 'zualalZla zatrudnienie w Panstwowych<br />
Gospodarstw:ach Rolnych. Ci~zkq sY'tuacj~ mieli Z poczqtku ci<br />
nowi sredniacy; brak bylo odpowiednich budynk6w, inwenrtarza<br />
zywego i martwego, dlJatego ich osiqgni~cia w pierwszym okresie<br />
byly :macznie nizsze niZ. starych sredniak6w. Pozniej cz~sc ich
Change language